Het eind van 2016 komt in zicht. Een jaar waarin de digitale zorg weer verder groeide en nieuwe innovaties toonde. Wat waren de trends in de digitalisering van de zorg in 2016 en welke zien we volgend jaar terug?
Robotica
Begin deze maand werd door IBM bekend gemaakt dat ze hun supercomputer Watson in gaan zetten om zorgrobots te ontwikkelen zodat hulpbehoevende senioren langer zelfstandig kunnen blijven wonen. De zorgrobots verzamelen gezondheidsdata, zoals hartslag en ademhaling, en beantwoorden simpele vragen over de gezondheid waardoor de zelfstandigheid van senioren wordt vergroot. Omdat Nederland de ontwikkeling van de zorgrobots versnellen wil, ontving onder ander het roboticacentrum een investering van 100 miljoen euro van kapitaalinvesteerder Chrysalix Venture Capital.Maar robots worden niet alleen ingezet om hulpbehoevende senioren te assisteren, ook gaan ze problemen als antibioticaresistentie duurzaam bestrijden. Dit laat de Nederlandse Troika Foundation zien met een robot die antibioticaresistente bacteriën op duurzame en natuurlijke wijze kan doden. Volgens de Troika Foundation is antibioticaresistentie een probleem dat blijift groeien en wereldwijd 700.000 sterftegevallen per jaar veroorzaakt. Andere innovaties die antibioticaresistentie bestrijden, is te zien in deze lijst.
In begin 2016 ging ook het Europese roboticaproject Murab van start. De Universiteit Twente werkte samen met de universiteiten van Verona en Wenen, robotbouwers KUKA, Siemens, de ziekenhuizen Radboudumc en Ziekenhuisgroep Twente en de projectgroep van professor Stefano Stramigioli werkte aan de ontwikkeling van een robot die een biopsie kan uitvoeren. Tissue Active Slam (TAS) is een innovatieve techniek waarbij met behulp van automatisering en robotica zeer lokaal en precies weefsel wordt afgenomen. Dit moet zorgen voor een betere behandeling en moet de effectiviteit van de workflow vergroten. Murab richt zich in eerste instantie op diagnose van borstkanker en spierziekten.
Slimme innovaties
Ook andere slimme zorginnovaties worden toegepast om de zorg op afstand van verschillende ziektes te verbeteren en om efficiënter aan de zorgvraag te voldoen. Het Slingeland Ziekenhuis in Doetinchem test deze innovaties in de praktijk. In november startte een project om zorg op afstand voor patiënten met de chronische longziekte COPD te verbeteren. Door gebruik te maken van smartphone-apps, zegt de zorginstelling ziekenhuisopnames en controlebezoeken voor de patiënten te kunnen verminderen.In 2016 startte het Slingeland Ziekenhuis ook met het project Sensing Clinic, waarbij sensortechnologie ingezet wordt, zodat vitale functies als bloeddruk, hartritme en slaapritme, maar ook bewegingen van patiënten tijdens een ziekenhuisopname, beter te monitoren zijn. Zo test het ziekenhuis slimme pleisters met draadloze meetapparatuur en sensoren onder matrassen in de kliniek. Hiervoor werkt Slingeland samen met onder andere het Japanse bedrijf Fujitsu. Terwijl onderzoekers van het Radboudumc een nieuwe toepassing voor de slimme 'Hypo Pleister' bedachten, die een verandering van het hartritme door een te lage bloedsuiker signaleert en daarvoor een prijs hebben gewonnen.
Depressie
Ook depressiviteit, waarmee jaarlijks 1 miljoen mensen mee te kampen krijgen, werd in 2016 flink aangepakt. het Nijmeegse Radboudumc ging in samenwerking met de Radboud Universiteit de strijd aan middels de therapie onder de naam CBM-Geheugen. Deze therapie is ontwikkeld om aanvullend bij een andere behandeling voor depressie aan te beiden. Hierdoor kan het volgens een persbericht van het Radboudumc behandeleffecten versterken. Depressieve mensen knappen sneller op, waardoor ze minder lang behandeld hoeven te worden.Ook Pfizer Inc., één van de grootste farmaceutische bedrijven wereldwijd, besloot de behandeling van depressiviteit te digitaliseren. Ze lanceerden een een app om mensen die met depressie te maken hebben te motiveren en te bemoedigen. De app Moodivator is ontworpen om een aanvulling te geven op de behandeling van patiënten door hen in staat te stellen hun stemmingen te volgen, doelen te stellen en routines in hun leven vast te stellen die ondersteuning kunnen bieden in hun dagelijks leven.
Telezorg
Als onderdeel van het Europese ACT@Scale-programma nam het UMC Groningen met Philips het voortouw om in de regio Noord-Nederland telezorg te verdubbelen en verder op te schalen tot meer dan 35.000 patiënten in 2019. Dat maakte het Eindhovense technologiebedrijf in mei 2016 bekend. Met dit programma speelt het UMC Groningen een hoofdrol in de grootschalige analyse van alle verzamelde Europese zorgdata.Pijnloos prikken
Het Nederlandse bedrijf MyLife Technologies, een spin-offbedrijf van de Universiteit Twente, laat ontwikkelt een pleister die vaccins pijnloos en met een verlaagde dosis kan toedienen via de huid. In deze lijst wordt getoont welke andere innovaties de pijnlijke prik vervangen bij de toediening van geneesmiddelen. Naast het toedienen van medicatie, zijn er ook duurzame en pijnloze alternatieven voor het meten van bloedsuiker bij diabetes. Een smartwatch meet de bloedsuikerspiegel aan de hand van lichtgolven, zodat diabetespatiënten niet langer de conventionele bloedprik hoeven uit te voeren. Ook contactlenzen kunnen de bloedsuikerspiegel meten zonder te prikken, blijkt uit onderzoek van de University of Houston.Het toedienen van insuline kan inmiddels ook met een patiëntvriendelijk zorgalternatief. Een pleister van de Amerikaanse University of North Carolina maakt dit mogelijk. Deze pleister beschikt over zogeheten bètacellen die insuline in het bloed aanmaken om de bloedsuikerspiegel te verlagen. De pleister is verder voorzien van micronaalden die het mogelijk maken om de cellen via de huid toe te dienen.
3D printen
De 3D-printer maakt ondertussen implantaten en levensechte modellen van organen, waarmee bijvoorbeeld hartoperaties beter voorbereid en uitgevoerd kunnen worden. Zo werkt het UMC Utrecht en Hogeschool Utrecht (HU) samen met het bedrijfsleven aan 3D-printtechnologie om een alternatief te vinden voor CT-scans bij de ontwikkeling van patiënt-specifieke, 3D-geprinte modellen. Ook protheses komen tegenwoordig uit de 3D printer. Het Universitair Ziekenhuis (UZ) Leuven is bezig oogprotheses te maken op basis van 3D-printtechniek.De wetenschappers van de Amerikaanse Carnegie Mellon University gaan zelfs een stap verder met de ontwikkeling van organen uit 3D-printers. De 3D-printer van deze wetenschappers print levende lichaamscellen in verschillende hydrogellagen. Deze lagen versmelten, waarna een 3D-geprint lichaamsweefsel ontstaat. Zo konden de onderzoekers onder andere kransslagaders en dijbenen 3D-printen.
3D-printtechniek wordt ook ingezet om botbreuken te herstellen. Onderzoekers van de Amerikaanse Northwestern University hebben een 3D-geprint implantaat gemaakt van het materiaal apetiet, dat in calcium is te vinden, in combinatie met polymeren. Dit implantaat is geschikt voor het stimuleren van botgroei. Bestaande technieken die botbreuken herstellen maken gebruik van gipsverbanden. Ook die kunnen efficiënt geproduceerd worden met een 3D-printer.
De Spaanse start-up Xkelet houdt zich bezig met het fabriceren van gipsverband van plastic met een 3D-printer. De structuur van het verband moet botbreuken sneller herstellen. Bovendien bevat het ontwerp van het gipsverband gaten, waardoor de huid van de patiënt niet helemaal is bedekt, zoals bij traditionele gipsverbanden. Dit verhoogt volgens Xkelet het comfort en de hygiëne voor patiënten die het 3D-geprinte gipsverband moeten dragen.
Dit zijn slechts enkele innovaties die in het jaar 2016 het licht zagen. De komende jaren zullen er nog veel meer ontwikkelingen op de markt komen die de zorg en de manier waarop we die inrichten veranderen en verbeteren. Ook in 2017 zullen wij de nationale en internationale ontwikkelingen in de zorg voor u volgen en er samen met de redactieraad van ICT&health objectief over rapporteren.
