Het Nivel is er met succes in geslaagd de werkdruk van huisartsen inzichtelijk te maken met een onderzoeksmethode die gebaseerd is op SMS-berichten. Via een SMS geven huisartsen door wat hun activiteit is op het moment dat ze hier een SMS over ontvangen. Met deze methode kan realtime gemeten worden wat de werktijd van huisartsen is. Huisartsen hebben te maken met een hoge werkdruk. De inzichten uit dit onderzoek kunnen bijdragen aan het aanpakken daarvan.
Normaliter werden dit soort onderzoeken uitgevoerd op basis van enquetes en het bijhouden an dagboeken. In de praktijk bleek echter dat de respons bij dergelijke onderzoeken vaak laag is. Daarnaast waren de resultaten niet altijd even betrouwbaar door geheugeneffecten. Huisartsen vulden deze onderzoeken niet in, of, door de hoge werkdruk, op een van de schaarse momenten dat ze daar tijd voor hadden.
De onderzoeksmethode die gekozen is, gebaseerd op SMS-berichten, blijkt voor de huisartsen een stuk minder belastend. Door het kort beantwoorden van SMS-berichten zijn de antwoorden een stuk betrouwbaarder en wordt realtime data verzameld. Om de hoge werkdruk van huisartsen te kunnen aanpakken is het belangrijk om objectieve data te verzamelen over de tijdsbesteding en de gegevens van verschillende groepen huisartsen met elkaar te vergelijken. Onderzoeker Daniël van Hassel is begin september aan de Radboud Universiteit op dit onderzoek gepromoveerd.
Onderzoek werkdruk huisartsen
Voor dit onderzoek heeft het Nivel ruim duizend huisartsen benaderd. Gedurende een week ontvingen de huisartsen op willekeurige momenten een SMS met de vraag wat hij of zij op dat moment aan het doen was. De korte responstijden bevestigden het vermoeden dat de SMS-onderzoeksmethode real time data opleverde. De data uit het SMS-onderzoek van het Nivel is inmiddels geanalyseerd. Daaruit blijkt onder andere dat persoonskenmerken, functiekenmerken en praktijkkenmerken sterke invloed hebben op de omvang van de werkweek van een huisarts.
Tijdens het onderzoek werd door Van Hassel gekeken naar kenmerken van huisartsen die van invloed zijn op het aantal werkuren per week. Daarnaast keek hij naar de verhouding tussen patiëntgebonden en niet-patiëntgebonden taken die huisartsen uitvoeren. Een van de conclusies uit het onderzoek is dat mannen meer werken dan vrouwen, ook als rekening gehouden wordt met de leeftijd en verschillen tussen zelfstandig gevestigde huisartsen en zij die in loondienst werken. Zelfstandig gevestigde huisartsen werken meer uren dan huisartsen in loondienst of waarnemers. Voor de zelfstandig gevestigde huisartsen geldt ook dat zij meer tijd besteden aan niet-patiëntgebonden taken, zoals de praktijkvoering.
Uit het onderzoek blijkt ook dat de werkweek van huisartsen tot hun zestigste steeds langer wordt. Dat geldt voor alle huisartsen; mannen, vrouwen, zelfstandig gevestigd of in loondienst. In hoeverre dit te maken heeft met de gezinssamenstelling en werk-privébalans keuzes die zij in de verschillende levensfasen maken, zal verder onderzocht moeten worden.
Twee andere factoren die een rol spelen hij het aantal uren dat een huisarts per week werkt zijn de vorm van de praktijkvoering, solo of in groepsverband, en de locatie, op het platteland of in de stad. Uit het onderzoek komt naar voren dat de praktijkvoering meer invloed heeft op de lengte van de werkweek dan de locatie. Huisartsen werkzaam in solopraktijken maken in zijn algemeenheid substantieel meer uren dan hun collega‘s in duo- en groepspraktijken.
Vervolgonderzoek op functies
Om inzicht te kunnen krijgen hoe het werk in een huisartsenpraktijk anders georganiseerd kan worden is een vervolgonderzoek nodig. Daarbij wordt dan gekeken naar de tijdsbesteding en invulling van alle functies binnen de praktijk. Zo kan bepaald worden of de werkdruk verlicht kan worden door het werk anders te organiseren. Bijvoorbeeld door het inzetten van nieuw of ander ondersteunend personeel. Voor praktijken wordt het steeds belangrijker om te zorgen voor een goede skill mix in het team. De SMS-onderzoeksmethode die voor het eerste onderzoek gebruikt is, kan ook prima ingezet worden bij een eventueel vervolgonderzoek.
Het verlichten van de werkdruk van huisartsen is een onderwerp dat al heel wat jaren speelt en waarvoor ook al diverse (deel)oplossingen bedacht zijn. Variërend van oplossingen vanuit leveranciers, tot en met beleidswijzigingen. In de praktijk, zo blijkt ook uit dit onderzoek, is de werkdruk van de meeste huisartsen nog steeds onverminderd hoog.
Daniël van Hassel heeft het onderzoek uitgevoerd bij onderzoeksinstituut het Nivel en was als buitenpromovendus verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het Capaciteitsorgaan. De afronding van het proefschrift is gefinancierd door het Nivel en het kennis- en dienstencentrum CAOP. Het proefschrift omvat onder meer vijf artikelen, die in internationale wetenschappelijke tijdschriften zijn gepubliceerd.
