Wiskundige modellen kunnen helpen bij het maken van keuzes om de gezondheidszorg betaalbaar te houden. Dat concludeerde Veerle Coupé, hoogleraar medische besliskunde in kankerzorg en preventie, tijdens haar oratie op 8 maart. Sinds 2004 is Coupé actief bij wat nu de afdeling Epidemiologie en Data Science van het Amsterdam UMC is. Daar werkt zij aan wiskundige modellen om kankerzorg en -preventie te verbeteren.
Het tweeledige doel van de modellen is om a) kankerzorg en -preventie zo goed mogelijk af te stemmen op de individuele patiënt en b) kankerzorg en -preventie effectief én betaalbaar houden. Deze doelen vormen ook het aandachtsgebied van het hoogleraarschap van Coupé, aldus het Amsterdam UMC op haar website.
Stijging kosten
Mede als gevolg van innovaties in de diagnostiek en behandeling van kanker stijgen zowel het aantal kankerdiagnoses als de kosten voor kankerzorg. Genoemde innovaties maken het volgens Coupé mogelijk zorg steeds beter af te stemmen op de individuele patiënt. Deze zorg op maat is echter ook duur. En met de stijgende zorgkosten in het achterhoofd – al in 2018 voorspelde het CBS een groei tot 174 miljard euro in 2040 – moeten er keuzes gemaakt worden: waar wel en waar niet geld in stoppen?
Dat is waar de wiskundige modellen zoals Coupé die maakt, van pas komen. Dergelijke modellen kunnen een ziekteproces simuleren. Daarmee zijn voorspellingen mogelijk van de gezondheidswinst en kosten van verschillende beslisopties op de lange termijn. Dit draagt bij aan medische richtlijnen en beleid over (kosten)effectieve zorg.
Als voorbeeld noemde de hoogleraar haar onderzoek naar diagnostiek bij uitgezaaide longkanker. Samen met oud-promovendus Harold Wolff toonde Coupé het aan om direct uitgebreid te testen op het genetische profiel van een tumor, in plaats van beginnen met een serie veel eenvoudigere testen. De eerste optie blijkt sneller en vaker de juiste match op te leveren tussen patiënt en medicijn. Dit levert winst op in levensjaren tegen acceptabele kosten, aldus de hoogleraar.
Goede weergave
In haar oratie ging Coupé onder meer in op de vraag wanneer een model een goede weergave van een ziekteproces en een betrouwbare basis voor beslissingen biedt. Maar ook wat iedereen moet weten over modellering om het gegenereerde bewijsmateriaal kritisch te kunnen beoordelen en de inzichten uit modellen effectiever te kunnen gebruiken.
De hoogleraar maakte bij haar beantwoording van deze vragen gebruik van haar onderzoek naar darmkankerscreening. Om dergelijke screening te evalueren, heeft Coupé samen met collega Marjolein Greuter het ASCCA-model ontwikkeld. Met dit model kan een populatie van denkbeeldige mensen gesimuleerd worden, die in de loop van hun bestaan darmpoliepen en darmkanker kunnen ontwikkelen.
“We willen weten hoe je het beste deze mensen kan screenen om darmkanker te voorkomen”, vertelde Coupé. Voor een betrouwbaar antwoord moet het model namelijk goed overeenstemmen met de werkelijkheid. En, schetste Coupé, zo’n valide model ontwikkelen, is best nog wel een uitdaging.
Bijdrage aan kankerzorg & -preventie
Coupé gaf tot slot aan ondanks de genoemde uitdaging optimistisch te zijn over de bijdrage die modellen kunnen leveren. Daarbij wees zij onder meer op gezamenlijke initiatieven van modelleerteams om transparant kennis te delen. Maar ook geeft optimisme volgens de hoogleraar de benodigde impuls om kankerzorg en -preventie vooruit te helpen.
