Hoogleraar nefrologie in het UMCG, Martin de Borst heeft een Europese subsidie van twee miljoen euro gekregen om een nieuwe methode te ontwikkelen voor het eerder vaststellen van nierschade. Bij veel patiënten wordt nierschade pas in een laat stadium ontdekt. Wanneer nierschade eerder wordt ontdekt en er eerder kan worden ingegrepen voorkomt dit bij patiënten veel gezondheidsschade. Chronische nierschade treft zo’n 10 procent van de bevolking en wordt vaak in een relatief laat stadium ontdekt.
“Mensen hebben geen klachten bij beginnende nierschade. Daarnaast hebben de nieren reservecapaciteit, waardoor de nierfunctie nog normaal is terwijl er al wel schade is. Vaak wordt de nierschade daardoor in een vergevorderd stadium vastgesteld, regelmatig wanneer er al sprake is van nierfalen”, legt De Borst uit.
Bepalen nierschade
Momenteel wordt de hoeveelheid spierafvalstof ‘creatinine’ in het bloed gebruikt om te bepalen of er sprake is van nierschade. Hoe hoger het creatinine-gehate in het bloed, des te slechter de nieren werken. Maar De Borst voegt daaraan toe dat de hoeveelheid creatinine echter ook afhankelijk is van de spiermassa. En de spiermassa verschilt per persoon. Een bodybuilder heeft meer creatinine in het bloed dan iemand die heel slank is. Daarom is De Borst op zoek naar een marker die uitsluitend samenhangt met de nierschade die iemand heeft.
Met AI op zoek naar nieuwe marker
De Borst maakt bij deze zoektocht gebruik van kunstmatige intelligentie, ook wel Artificial Intelligence (AI). In eerste instantie wil De Borst zoveel mogelijk stofjes onderzoeken die in bloed en in urine te vinden zijn. Met al deze gegevens gaat hij via AI bekijken of er een of meerdere markers te bepalen zijn. Die markers moeten beter aangeven of er sprake is van nierschade dan de nu gebruikelijke hoeveelheid creatinine.
Volgens De Borst worden bloed- en urinegegevens van heel veel mensen al jarenlang verzameld in de biobank Transplantlines. Het zijn gegevens waarmee goed onderzoek kan worden gedaan. De Borst wil dan ook van ongeveer duizend personen de gegevens met AI-methoden analyseren. Hij werkt daarbij samen met zijn collega’s van onder meer de Mayo Clinic (Verenigde Staten) en het Karolinska Instituut (Zweden). Dat betekent dat uiteindelijk van meer dan drieduizend personen de gegevens worden geanalyseerd voor het onderzoek van De Borst.
AKI-alert
Het Medisch Centrum Leeuwarden (MCL) is eind vorige maand gestart met een pilot om vroegtijdig acute nierschade te diagnosticeren bij patiënten die worden opgenomen. De artsen krijgen vanuit het elektronisch patiëntendossier (EPD) een zogenoemde acute kidney injury (AKI) alert waarmee het risico op acute nierschade vroegtijdig kan worden ontdekt.
Naast een seintje voor artsen zodat ze vroegtijdig op de hoogte zijn van patiënten met (mogelijk) acute nierschade, krijgen de artsen ook direct eventuele behandeladviezen voorgeschoteld. Denk bijvoorbeeld aan het stoppen van of zorgen voor vervangende medicatie die een verhoogd risico op blijvende nierschade kunnen veroorzaken. Door te kiezen voor ‘nierveilige’, alternatieve medicatie kan het risico op (chronische) nierschade drastisch worden verkleind.
