Het gebruik van digitale zorg heeft tijdens de coronacrisis een enorme vlucht genomen: 64% van de huisartsen begon met beeldbellen en in de GGZ werd 16 keer meer digitaal afgesproken dan voor het uitbreken van COVID-19. Een aantal nieuwe toepassingen verspreidde zich in sneltreinvaart, zoals digitale dagbesteding en De Corona Check app. Het ministerie van VWS vroeg de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving wat zij kan doen om de zinvolle digitale zorgontwikkelingen te behouden.
Nu de eerste COVID-19 golf voorbij is, is fysieke zorg weer vaker mogelijk. Een belangrijk moment om terug te kijken naar de geleerde lessen. Na gesprekken met experts en mensen uit de praktijk van de zorg maken we in het advies ‘Zorg op afstand dichterbij?’ de balans op. Er is de afgelopen maanden heel veel digitaal gewerkt. Terwijl de introductie van digitale zorg al jaren behoorlijk langzaam verliep, ging de uitvoering nu ineens heel snel. De sector liet zich van zijn creatieve en flexibele kant zien.
Dat was aanpoten en vaak echt improviseren, maar het leverde veel op. Een hernieuwd momentum en nieuwe ervaringen, vaak juist bij die professionals en patiënten die nog niet eerder met digitale zorg in aanraking waren gekomen. Die ervaringen laten zien dat veel zorg digitaal goed kan doorgaan. Tegelijkertijd bleek de laatste maanden dat er ook nadelen aan verbonden zijn. Zo kan digitale zorg het opbouwen van een therapeutische relatie tussen zorgverlener en cliënt bemoeilijken en bleken benodigde digitale zorgtoepassingen niet altijd voorhanden te zijn.
Benut het vrijgekomen momentum
De vrijgekomen energie en ervaringen ten tijde van de coronacrisis moeten we benutten. Want, ondanks de toename van beeldbellen en consulten op afstand moet digitale innovatie van zorg volgens ons nog grotendeels van de grond komen. Door digitale toepassingen te vertalen naar vernieuwende zorgpraktijken. En door toepassingen te ontwikkelen die inspelen op de opgaven van de komende jaren.
We zien dat overigens af en toe al gebeuren, en dat is mooi. Een nieuwe ‘digital first’ huisartsenpraktijk opent zijn deuren in Utrecht. En het Erasmus MC vertaalt de ervaringen ten tijde van corona naar een nieuwe strategie rond digitale zorg.
Cruciale rol voor de overheid
De overheid kan hierbij een handje helpen. Door in te zetten op het doorontwikkelen van digitale zorg in een lerende praktijk, op basis van het huidige momentum in de sector. Dat is echt iets anders dan vooral blijven investeren in infrastructuur of borgen van wat ten tijde van corona is verspreid. Daarbij kunnen vier zaken helpen:
- Doelgericht aan de slag via inhoudelijke prioriteiten
Volgens ons valt en staat die aanpak bij het stellen van scherpe inhoudelijke prioriteiten door de overheid: waaraan moet digitale zorg de komende jaren bij gaan dragen? Zo kunnen ontwikkelaars en zorgaanbieders gefocust en doelgericht aan de slag gaan. Vooral een bijdrage aan het terugdringen van het personeelstekort zou centraal moeten staan. Digitale zorg kan dan bijvoorbeeld helpen door de netwerken van zorgvragers te versterken of toekomstige zorg te voorkomen.
- Faciliteer duurzame bekostiging
Tijdens de coronacrisis kon digitale zorg veelal op dezelfde manier als normale zorg worden gedeclareerd. Wij pleiten voor het behoud van deze verruiming na corona, zodat duurzame bekostiging mogelijk wordt gemaakt. Waarbij er ook ruimte moet worden gecreëerd voor vernieuwende vormen van digitale zorg, niet alleen voor stimulering van bestaande aanbieders.
- Lerende praktijk met co-creatie en evaluatie
Tenslotte stellen we in ons advies dat het zaak is ongefundeerd tech-optimisme te voorkomen. Ook dat is een les van de coronacrisis. Wat daarvoor van belang is, is een lerende praktijk waarin digitale zorg in co-creatie wordt ontwikkeld in combinatie met voortdurende evaluatie. Daar hoort investeren in praktijkgericht onderzoek bij. Net als toezichthouders die actief blijven beoordelen of de beoogde waardevolle bijdrage van digitale zorg in de praktijk inderdaad blijkt.
- Neem deel aan onze digitale dialoog
Meer weten? Lees het advies Zorg op afstand dichterbij? In het najaar organiseren we met de Nederlandse Zorgautoriteit en het Zorginstituut een digitale dialoog om verder na te denken over verschillende thema’s en de uitvoering van de aanbevelingen. Thema’s die aan bod komen zijn bekostiging en een lerende praktijk. Interesse om deel te nemen? Mail naar secretariaat@raadrvs.nl en we sturen je meer informatie over deze digitale dialoog.
In onderstaande video worden de vier aanbevelingen van de RVS toegelicht.
