In het kader van het Zwaartekracht-programma financiert het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap onderzoek van wereldklasse. Het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) is betrokken bij twee onderzoeksprojecten die een Zwaartekracht-subsidie krijgen. Het ene project is een onderzoek van het Institute for Chemical Neuroscience dat zich richt op de ontwikkeling van een zogeheten 'hersenatlas', het andere project met de naam FLOW gaat over 'het lot van eiwitten'.
Met het Zwaartekracht-programma kunnen de onderzoekers gedurende tien jaar baanbrekend onderzoek doen. Minister Dijkgraaf van het ministerie van OCW stelt deze financiering ter beschikking voor onderzoekers uit een of meerdere vakgebied(en) die in consortia samenwerken. Daarmee wordt vernieuwing, excellentie en internationale positionering van het Nederlandse onderzoek bevorderd. De NWO heeft het selectieproces voor Zwaartekracht uitgevoerd.
Hersenatlas
Het Institute for Chemical Neuroscience (iCNS) wil onderzoeken welke moleculaire veranderingen in het brein ten grondslag liggen aan psychiatrische symptomen, zoals depressie, angst en psychose. Hiertoe werken neurobiologen, chemici, psychiaters en datawetenschappers nauw samen aan humaan hersenweefsel.
Jonge wetenschappers worden opgeleid in het combineren van chemie, kunstmatige intelligentie en neurobiologie. Het onderzoek zal leiden tot een 'hersenatlas' van psychiatrische symptomen en tot geheel nieuwe benaderingen om de diagnose en behandeling van psychiatrische ziektebeelden te verbeteren. Bij het consortium zijn tien Leidse onderzoekers betrokken.
Eiwitten in kaart brengen
Het team van wetenschappers dat deelneemt aan het project FLOW gaat voor het eerst precies in kaart brengen hoe bepaalde eiwitten van wieg tot graf worden begeleid in de cel. Hierbij creëren ze een totaalbeeld van alle processen die bijdragen aan het functioneren van bepaalde eiwitten in de cel. Ze willen precies weten hoe de cel ervoor zorgt dat een eiwit zich op de juiste manier vouwt en hoe het daarna wordt onderhouden.
Daarnaast willen ze weten hoe de cel een eiwit opruimt als het verkeerd vouwt. Uiteindelijk kunnen ze met deze kennis het lot van die eiwitten bepalen. Dat kan vervolgens leiden tot nieuwe behandelingen voor ziektes als Parkinson en cystic fibrose.
Lifelong Vision
Naast de twee projecten waar het LUMC bij betrokken is, kregen nog vijf andere projecten ook een subsidie toegekend. Een daarvan is het project Lifelong Vision, waar we eind maart over schreven. In dit project ontwikkelen onderzoekers nieuwe therapieën die ingezet kunnen worden bij verschillende vormen van blindheid. Met de Zwaartekracht-subsidie zet een door Caroline Klaver van het Radboudumc geleid consortium mooie stappen naar innovatieve behandelingen tegen blindheid.
Onlangs hebben wetenschappers van de TU Delft een nieuwe techniek ontworpen om eiwitten te herkennen door het aflezen van een vingerafdruk. Die wordt vervolgens vergeleken met patronen in een databank. Met deze methode kunnen volledige eiwitten worden geïdentificeerd en dat helpt op haar beurt weer om de mechanismen achter ziekten bloot te leggen en eerdere diagnoses te stellen.
