Zorgverzekeraar kan fungeren als vliegwiel voor innovatie

Het is belangrijk dat innovaties in de zorgpraktijk ontwikkeld worden, bij voorkeur door zorgprofessionals en patiënten samen. Aansluiten bij de zorgbehoefte en van daaruit vertrekken is essentieel”, stelt Joris van Eijck, directeur Zorg bij Menzis. “Onze rol bij innovaties is bescheiden, maar we kunnen als zorgverzekeraar wel degelijk iets doen: we willen eraan bijdragen nieuwe ontwikkelingen mogelijk en – bij bewezen effect - breder toegankelijk te maken. Zodat zoveel mogelijk patiënten er baat bij hebben. Als we alleen maar betalingen regelen, laten we onze vliegwielfunctie onbenut.

Menzis wordt jaarlijks overspoeld met aanvragen om nancieel bij te dragen aan zorginnovaties. Die kan de zorgverzekeraar niet allemaal honoreren, maar ze worden wel serieus genomen. “Zo’n anderhalf jaar geleden hebben we besloten hierin een actievere rol te gaan spelen door een aantal ontwikkelingen op het snijvlak van technologie en zorg te ondersteunen en groot te maken”, vertelt directeur Zorg Joris van Eijck. Gestart werd met het aanstellen van Inge Schaap als coördinator, die het programma Digitale Zorg onder haar hoede heeft. “Inge is onze poortwachter en bekijkt welke initiatieven we oppakken”, vervolgt Van Eijck. “We volgen de actuele ontwikkelingen op het gebied van digitale zorg en zijn hierover in gesprek met zorgaanbieders, onze verzekerden en patiëntenverenigingen. We horen behoeften, brengen mensen met elkaar in contact, werken samen in regionale projecten en bekijken kritisch waar we zelf kunnen bijdragen.”

Vier innovaties Momenteel werkt Menzis mee aan vier innovaties in de zorg: InBeeld voor COPD en voor Hartfalen, digitale keuzehulpen en zelfmanagement bij klachten aan het bewegingsapparaat. De bekendste is InBeeld van (oorspronkelijk)het Slingeland Ziekenhuis in Doetinchem en ouderenzorgorganisatie Sensire. Mensen met COPD en hartfalen worden op afstand gemonitord en thuis begeleid. Ze meten zelf hun waarden en geven die via een iPad door aan het monitoringcentrum. Als de waarden buiten de normen vallen, belt een zorgmedewerker de patiënt op.

“InBeeld is een goed voorbeeld van onze vliegwielfunctie”, licht Van Eijck toe. “Wij hebben een investering gedaan, waardoor het Slingeland Ziekenhuis en Sensire het hebben aangedurfd InBeeld door een groot aantal patiënten te laten gebruiken.” Invlechten in zorgsysteem Belangrijk vindt Van Eijck dat InBeeld is ge nancierd vanuit bestaande geldstromen en het huidige zorgvergoedingssysteem. “Er wordt gewoon wijkverpleging en ziekenhuiszorg gedeclareerd. En het bedrag dat we hebben geïnvesteerd, was relatief bescheiden. Dat moet een zorgverzekeraar altijd vrij kunnen maken om innovaties op gang te brengen.”

Van Eijck denkt niet dat daar extra geld voor nodig is. “We geven in Nederland al veel uit aan zorg. Ik vind dat we goed moeten kijken naar de bestaande manieren van financieren om innovaties van daaruit in te vlechten in het zorgsysteem. Bestaande financiële constructies zo vormgeven dat ze zorgverleners stimuleren om het beter te gaan doen en innovaties te implementeren.”

Menzis’ investering in InBeeld wordt volgens Van Eijck meer dan terugverdiend door de voordelen: minder ziekenhuisbezoeken en opnames, terwijl de kwaliteit van leven van de patiënten verbetert. Enerzijds omdat ze de belastende rit naar het ziekenhuis alleen hoeven te maken als het echt nodig is. Anderzijds vanwege het geruststellende effect dat uitgaat van het continu bewaken van de gezondheid.

Playbook Zorginnovatie

Menzis heeft een volgens Van Eijck “inspirerende routekaart” om met innovatie aan de slag te gaan – samen met FocusCura - vastgelegd in het Playbook Zorginnovatie. Dat is te downloaden via de Menzis-site. “Voor mij is het belangrijk dat de innovatie past bij de behoefte van de patiënt, maar ook dat de zorgverleners behoefte hebben aan de innovatie.” Daarnaast moet er een resultaatseffect zijn in de vorm van een kwaliteitsverbetering of kostenverlaging. Bij dit laatste kijkt Menzis naar de totale kosten voor een patiënt. Van Eijck: “Als een innovatie op één plaats geld bespaart, maar de kosten elders in het zorgpad toenemen, dan is het voor ons niet interessant om erin te investeren.”

Andere voorwaarden voor Menzis’ deelname aan een innovatie zijn het bewijs dat deze daadwerkelijk te realiseren is en het effect ervan goed meetbaar is. “Er moet dus een sterk businessmodel aan ten grondslag liggen”, zegt Van Eijck. “We hebben in de praktijk geleerd dat een bewezen proof-of-concept met een verdienmodel echt belangrijk is voor opschaling.” Ook moet de innovatie worden opgezet samen met zorgverleners met wie Menzis samenwerkt.

Wezenlijk voor een succesvolle implementatie vindt van Eijck bovendien dat de mensen die met een innovatie bezig zijn, verbindingen kunnen maken in het zorgveld. “Alle relevante partijen in het zorgproces moeten erachter staan. We zien regelmatig dat mensen dit wel organiseren met één partij, maar niet de hele keten erbij betrekken. Ze haken bijvoorbeeld goed aan bij huisartsen, maar niet bij specialisten. Als je dan onnodige doorverwijzingen naar de specialist probeert te voorkomen, terwijl die het er niet mee eens is, gaat het niet werken.”

E-consult huisarts

Menzis probeert de inzet van digitale toepassingen ook te stimuleren door de contracten met zorgaanbieders zo op te stellen dat zij daarbij geen financiële belemmeringen voelen. “Veel van onze partners zijn er al actief mee”, vertelt Van Eijck. Als voorbeeld noemt hij ziekenhuis Gelderse Vallei in Ede, dat bezig is met een aantal e-zorgpaden die de patiënt helpen zich beter voor te bereiden op een behandeling of hun ziekte beter te managen.

Een nieuwe ontwikkeling waar Menzis aan meewerkt, is het e-consult voor huisartsen. Van Eijck: “Ons doel is dat in 2021 iedereen die dit wil, een e-consult met zijn huisarts kan hebben. Deze mogelijkheid beschikbaar stellen, vraagt dat huisartsen de meerwaarde ervan inzien en wij hen financieel en qua infrastructuur faciliteren om het in te zetten. Wat natuurlijk ook helpt, is een toenemende bewustwording bij patiënten zodat zij meer om een e-consult vragen.”

WE GEVEN IN NEDERLAND AL VEEL UIT AAN ZORG

Volumeprikkel weghalen

Het valt Van Eijck - nu drie jaar directeur bij Menzis en voorheen actief in het management van diverse ziekenhuizen - bij digitale zorginnovatie op dat niet alle zorgaanbieders zich bewust zijn van de mogelijkheden. “De ambitie om dingen anders te doen, is niet vanzelfsprekend. De ruimte daartoe wordt ook niet altijd gevoeld, terwijl er soms wel de wens is om te vernieuwen”, merkt hij in gesprekken met zorgverleners. “Dat komt denk ik door onze manier van vergoeden, die nog sterk is gericht op volume. Daar ligt onze rol: de volumeprikkel weghalen en er iets anders voor in de plaats brengen. Zodat zorgverleners zich vrij voelen om creatief na te denken over hoe ze hun werk op de meest verstandige en efficiënte manier kunnen doen.”

Vanuit deze gedachte wil Menzis ook actiever deelnemen aan preventie. Van Eijck: “We zijn hier via het SamenGezond-programma al mee begonnen. Mensen kunnen zich door de bijbehorende app laten coachen op hun leefstijl. Dat willen we de komende jaren verder uitbreiden naar het medische vlak. Belangrijk daarbij is dat de SamenGezond-data van de gebruiker zijn en Menzis deze niet kan inzien.”

SamenGezond is gebaseerd op het belonen van positief gedrag, in de vorm van spaarpunten. Mensen die ongezond leven een hogere premie laten betalen, zoals verouderingsonderzoeker Andrea Maier voorstelt elders in dit blad, vindt Van Eijck geen goed idee. “Het is onmogelijk om daarvoor grenzen te definiëren. We zijn en blijven een solidaire verzekeraar.”