Huisartsen zijn de spil in de eerstelijn. Zaken zoals problemen met praktijkopvolging, toenemende complexe zorgvraag en de opkomst van een kritischer zorgconsument vergroten echter de druk op de huisartsenzorg. Digitalisering kan helpen: met online vormen van zorgverlening, maar ook in het toegroeien naar een rol als coach van patiënten. De dreigende achterstand van huisartsen bij digitalisering lijkt door de coronacrisis in een voorsprong te zijn veranderd die nu vastgehouden moet worden. Dat concludeert ABN Amro in zijn rapport ‘De huisartsenmarkt in beeld’.
ABN Amro schrijft in het rapport zich zorgen te maken over de continuïteit van de huisartsen zorg in Nederland:
- Zo gaat het overdragen van een praktijk gepaard met toenemende inspanningen van de huisarts;
- Het aantal waarnemers in 10 jaar tijd verviervoudigd, hierdoor stijgt het aantal huisartsen dat nodig is om een praktijk over te nemen;
- Niet-complexe zorg verschuift van de tweede lijn naar de eerste lijn (Juiste Zorg Op De Juiste Plek). Door deze extra taken neemt de werkbelasting toe en dreigt de toegankelijkheid van de huisartsenzorg onder druk te komen staan.
Zorg digitaliseert minder snel
De samenleving verandert ingrijpend door technologische innovaties zoals digitalisering, kunstmatige intelligentie en internet. De zorg digitaliseert ook, maar minder snel. Dit gaat de komende jaren sterk veranderen. Landelijk en regionaal zetten de overheid en stakeholders in de zorg in op digitalisering. Digitalisering wordt gezien als een cruciale beweging om de beoogde transformaties in de zorg mogelijk te maken.
Innovatie kan een belangrijke bijdrage leveren aan productiviteit, kwaliteit en betaalbaarheid van de (huisartsen)zorg. Een mooi voorbeeld is dat steeds meer huisartsen naast een regulier consult in de spreekkamer of een telefonisch consult, de mogelijkheid bieden om digitaal een vraag te stellen. Dat kan via via email of het online portaal van de huisarts en soms ook al via een videoverbinding (e-consult). De voordelen zijn snelheid en gemak. Onder patiënten bestaat hieraan ook behoefte, zo bleek vorig jaar al uit onderzoek van ABN Amro.
Bijdrage productiviteit, kwaliteit huisartsen
Innovatie zal een belangrijke bijdrage móeten leveren aan de productiviteit en aan de kwaliteit van de huisartsenzorg. Cruciaal voor het slagen hiervan is het vastleggen en uitwisselen van informatie (Huisartsen Informatiesystemen) en zorgverlening op afstand. Voorbeelden zijn het video-consult en het online afspraken maken.
Verder moeten via het VIPP-programma OPEN alle 5.000 huisartsenpraktijken medio 2020 in staat zijn de medische gegevens te delen met hun patiënten (die hier sinds 1 juli ook een wettelijk recht op hebben). Het grote voordeel is dat patiënten zelf meer regie krijgen over hoe ze omgaan met hun gezondheid.
Grote digitaliseringsopgave
Kortom, de digitaliseringsopgave waar huisartsen voor staan is groot. De huisarts digitaliseerde als eerste in de zorg. Deze voorsprong gaat echter verloren als de eerstelijnszorg, met de huisarts als spin in het web, de mogelijkheden op het gebied van digitalisering onvoldoende weet te gebruiken. De opgave van ‘De juiste zorg op de juiste plek’ vereist een goed georganiseerde eerste lijn met de huisarts als regisseur.
Het versterken van de organisatie en infrastructuur van de eerste lijn is een belangrijke voorwaarde om de veranderende zorgvraag op te vangen. Adequate digitalisering is een randvoorwaarde. Er is behoefte aan (digitale) samenwerkingsvormen en netwerkstructuren die de zorg en de ondersteuning, in onderlinge samenhang, rondom de (kwetsbare) patiënten organiseren. LHV, NHG en InEen ondersteunen deze ontwikkeling.
Toegroeien naar nieuwe rollen
Digitalisering biedt ook een kans om naar nieuwe rollen toe te groeien. Huisartsen worden meer en meer een coach van de patiënt. De komende tien jaar gaan steeds meer functies naar de eerste lijn, zoals de controlezorg voor prostaatkanker. Videoconsulten zijn onvermijdelijk. ABN Amro signaleert een enorme toename aan gespreksverkeer en een groeiende onheuse bejegening van medisch personeel. Om de grote patiëntenstroom te kanaliseren is digitale triage nodig. Dan moet de huisarts wel weten welke rol hij/zij straks wil spelen.
Digitalisering maakt het de huisarts mogelijk terug te gaan naar de essentie van de zorg. Zorg is hulp bij wat de patiënt niet meer zelf kan. Zet de technologie in om de patiënt in staat te stellen dingen zelf op te lossen. 70 procent van de zorg is geruststellingszorg. De ontwikkeling van het e-consult neemt steeds grotere vormen aan. Ook zien de opstellers van het rapport allerlei vormen van e-care snel toenemen. Daardoor hebben ouderen die liever gewoon op consult gaan, de kans om telefonisch een afspraak te maken.
Coronacrisis: digitale doorbraak
De coronacrisis lijkt de definitieve doorbraak van digitaal contact met patiënten te betekenen, maar kan bijvoorbeeld ook betere samenwerking tussen huisartsen opleveren. Eén van de vijf belangrijkste trends die ABN AMRO heeft gesignaleerd, is de behoefte aan digitalisering en de noodzaak ervan.
De bank stelt dat er al langer zorgen bestonden dat huisartsen een digitaliseringsachterstand aan het oplopen waren. De coronacrisis heeft volgens ABN Amro echter de komst en het gebruik van digitale werkwijzen versneld. Het aantal digitale meekijkconsulten, en in het bijzonder videobellen lijkt toe te nemen. Medisch specialisten beoordelen op afstand patiënten van de huisarts. Meer juiste zorg op de juiste plek dus.
