Op 1 oktober heeft uroloog Henk van der Poel de leerstoel beeldgeleide urologie bij Amsterdam UMC aanvaardt. Zijn specialisatie? Het gebruik van beeldvorming bij de behandeling van prostaatkanker. Vier jaar geleden stond van der Poel mede aan de wieg van het Prostaatkankernetwerk, een samenwerkingsverband tussen 12 ziekenhuizen waar gewerkt wordt aan de verbetering van de behandeling van prostaatkanker. Zoals het gebruik van camerabeelden, kleurstoffen en robots.
Via het Prostaatkankernetwerk wordt de zorg voor prostaatkankerpatiënten regionaal georganiseerd. Patiënten uit heel Noord-Holland worden aanvankelijk in het Antoni van Leeuwenhoek, waar de beeldgeleide operaties uitgevoerd worden, behandeld. Door de samenwerking tussen 12 regionale ziekenhuizen kan de rest van de behandeling vervolgens in een ziekenhuis dichter bij de woonplaats van de prostaatkankerpatiënt uitgevoerd worden.
Binnen het netwerk richt Van der Poel zich op de kwaliteitscyclus. “Iedere maand kijken we met de chirurgen naar een specifiek onderdeel van de operatie, we bespreken de operatie en we kijken delen terug op video. Ook gebruiken we de uitkomsten van de operatie om iedere maand iets te verbeteren aan de procedure. Een half jaar tot een jaar later controleren we dan in hoeverre het aangepaste deel van de operatie een verbetering is. We denken dat er nog veel winst is te behalen bij de operaties waarbij we de prostaat verwijderen", vertelt de uroloog.
Beeldgeleide operaties
Kleurstoffen die tijdens een operatie aan de prostaat gebruikt worden kunnen zowel radioactief als fluorescerend zijn. Die vloeistoffen 'hechten' zich niet alleen aan de tumor, maar maken ook eventuele kleine uitzaaiingen goed zichtbaar. Via een speciale camera worden vervolgens de positie van de tumor (en uitzaaiingen) exact aangegeven op een monitor waarop de chirurg meekijkt. Deze zogenoemde beeldgeleide operaties zorgen ervoor dat de behandeling van prostaatkanker preciezer en effectiever uitgevoerd kan worden. Bovendien op het beeldscherm direct zichtbaar of er genoeg weefsel is verwijderd.
Deze techniek met kleurstoffen en een speciale camera komt ook goed van pas om lymfeklieruitzaaiingen in beeld te brengen en nauwkeurig te kunnen verwijderen. "Beeldgeleid opereren heeft verschillende voordelen voor de patiënt. We kunnen beschadigingen voorkomen en we verkleinen de kans op complicaties zoals urine-incontinentie of een erectiestoornis”, vertelt Van der Poel.
Robot verhoogt precisie
Tijdens de operaties maakt Van der Poel ook gebruik van een robot. De voordelen van robotchirurgie hebben zich de afgelopen jaren al meerdere keren bewezen. Naast een nog grotere precisie bij het verwijderen van tumorweefsel zorg een operatierobot er ook voor dat de ingreep minder invasief is voor de patiënt. Daardoor kan de tijd dat de patiënt in het ziekenhuis opgenomen moet worden, verkort worden. De robot die Van der Poel gebruikt voert de operatie overigens niet uit. Dat doet de chirurg nog steeds zelf.
"Het is een apparaat dat de bewegingen van de chirurg overbrengt in het lichaam. De chirurg stuurt, op basis van live camerabeelden op dit scherm, de robot aan met een soort joysticks. Robotchirurgie combineert goed met beeldgeleide chirurgie omdat er bij allebei de technieken met een camera en beeldscherm wordt gewerkt. “Het traject van technische ontwikkeling van camera’s en kleurstoffen is duur, dus is er met klinisch onderzoek een lange weg afgelegd voordat we het in de kliniek bij de patiënt konden toepassen”, aldus de uroloog.
In de strijd tegen prostaatkanker wordt al op diverse vlakken gebruik gemaakt van robots of gerobotiseerde onderzoeken. Een mooi voorbeeld daarvan is de robot biopsie zoal die door het Prostaatkankercentrum van het Reinier Haga toegepast wordt. Daarmee kunnen biopten nauwkeuriger en met minder pijn afgenomen worden.
