Voor het vijfde jaar op rij blijven de ICT-kosten met 5,7% ten opzichte van de omzet gelijk. Hierdoor dreigt de ontwikkeling van ICT tot stilstand te komen, terwijl dit juist een belangrijk onderdeel is van de noodzakelijk zorgtransformatie in de richting van passende zorg. Tegelijkertijd wordt de financiële ruimte die ziekenhuizen in de praktijk hebben voor deze transitie steeds meer beperkt door stijgende kosten. Dit blijkt uit de jaarlijkse ICT Benchmark Ziekenhuizen van M&I/Partners.
De afgelopen vijf jaar blijven de ICT-kosten ten opzichte van de omzet in de ICT Benchmark Ziekenhuizen van M&I/Partners gelijk op 5,7%. De financiële ruimte voor innovatie en optimalisatie van ICT wordt steeds meer beperkt door stijgende kosten van exploitatie, personeel en lifecycle management. Hierdoor dreigt de noodzakelijke transitie naar passende zorg, zoals geformuleerd in het Integraal Zorgakkoord (IZA), tot stilstand te komen. Het IZA kent daarbij ook nog de nodige digitaliseringsdoelen, zoals terug te vinden op IZA digitaliseringsroutekaart van de Medisch Specialistische Zorg.
Stijgende ICT-kosten
Stijgende exploitatielasten op met name software, stijgende personeelskosten en regulier lifecycle management nemen bij de meeste ziekenhuizen nagenoeg het hele ICT-budget in beslag. Onder regulier lifecycle management verstaan we de periodieke upgrades naar nieuwe versies en vervanging van bestaande software en infrastructuurcomponenten. De basisvereisten van softwaretoepassingen en infrastructuurcomponenten nemen jaarlijks toe. Dat komt onder meer doordat ICT op steeds meer plekken in het primaire proces een rol speelt. Denk onder meer aan bewakingsapparatuur of infuuspompen met een ICT-component en de snelle opkomst van IoT-toepassingen in het algemeen.
Beperkte mogelijkheden ICT-investeringen
De in het IZA genoemde onderdelen - zoals gegevensuitwisseling, informatiebeveiliging & privacy en generieke voorzieningen – gaan ook nog eens ten laste van ICT-budget. Naast de uitbreidingen van het applicatie- en infrastructuur-landschap, speelt de recente inflatie eveneens een kostenverhogende rol. Ondertussen kennen ziekenhuizen ook uitdagingen op de stijgende kosten voor energie, rentelasten en zorgpersoneel. Ziekenhuizen proberen de uitdagingen op middelen op te vangen met beperkingen op de omvang van personeel en harde keuzes op de uitvoering van projecten en innovatie. Men kiest dan bijvoorbeeld voor een vooral ‘technische implementatie’ van de EPD upgrade, waardoor kansen voor procesverbetering en -optimalisatie onbenut blijven.
De ICT-kosten in ziekenhuizen blijven ten opzichte van de omzet gelijk, maar stijgen in omvang mee met de omzet. De beperkte financiële investeringsruimte door oplopende kosten, in combinatie met beperkt gestegen omzet, zetten een rem op de gewenste zorgtransformatie. De omzet van ziekenhuizen is in 2022 met 3,4% toegenomen. Hoewel de omzet, mede door coronasteun, steeg, is minder geïnvesteerd in procesverbetering en -optimalisatie ten opzichte van 2021. Dit heeft te maken met hogere kosten door onder andere inflatie, hogere personeelskosten en hogere kapitaalslasten.
Inzetten op digitalisering
In het benchmark rapport wordt tot slot aangegeven dat de oplossing niet alleen moet worden gezocht in ‘extra’ ICT-investeringen. ‘We moeten blijven werken aan een optimale inzet van digitalisering. We staan voor grote uitdagingen in de zorg, zoals toenemende vergrijzing, stijging van de zorgvraag, personeelstekorten en inflatie. Het is zaak dat digitale middelen optimaal worden ingezet om ziekenhuizen ook in de toekomst te ondersteunen in het omgaan met deze uitdagingen. Daarnaast zijn twee nieuwe onderdelen van belang in de ICT Benchmark ziekenhuizen. Enerzijds is het belangrijk de waarde toevoeging van ICT-oplossingen te blijven beoordelen. Anderzijds zal ook de footprint van inzet van ICT- oplossingen beoordeeld moeten worden, aangezien duurzaamheid een steeds belangrijker begrip wordt voor de lange termijn.’
