Voor wie hoopte dat 2024 een doorbraakjaar zou worden voor de digitalisering van de zorg, is het een teleurstellend jaar gebleken. Investeringen in medtech-startups blijven voorzichtig, de Europese AI-wet zorgt voor onzekerheid in plaats van optimisme, en spraakmakende mislukkingen zoals die van Forward Health hebben zelfs de grootste voorstanders van digitale innovatie aan het twijfelen gebracht.
Het harde geopolitiek landschap
De groei in VC-investeringen in digitale gezondheid, die in 2021 een hoogtepunt bereikte met de opkomst van telegeneeskunde tijdens de pandemie, is vrijwel tot stilstand gekomen. De oorlog in Oekraïne en economische uitdagingen in grote economieën zoals China, Frankrijk en Duitsland hebben investeerders ertoe gebracht veiliger havens op te zoeken.
Recente gegevens van RockHealth laten zien dat VC-financiering voor digitale gezondheidsstartups in 2024 waarschijnlijk vergelijkbaar zal zijn met 2023, zowel in aantal deals als omvang. Toch stapelen de waarschuwingstekens zich op: de groei van het Amerikaanse BBP vertraagde tot 2,1% in 2024 (tegenover 2,7% in 2023) en wordt voorspeld verder te dalen tot 1,7% in 2026. Europa staat voor vergelijkbare uitdagingen; Duitsland zag een schamele economische groei van 0,1% (met 1% voorspeld voor 2025) en Frankrijk van 1,1% in 2024.
Het langverwachte Draghi-rapport benadrukte in september dat Europa meer moet investeren in technologie om zijn welvaart veilig te stellen. Toch heeft het rapport weinig concrete actie opgeleverd. De in 2024 geïntroduceerde EU AI Act, hoewel goed bedoeld, heeft Europese AI-ontwikkelaars bezorgd gemaakt over hun concurrentiepositie ten opzichte van de VS en China. Innovators in deze landen hebben eenvoudiger toegang tot gegevens en minder administratieve lasten. In de zorgsector verergert de wet bestaande uitdagingen rond de AVG, waardoor ziekenhuizen terughoudend zijn om gegevens te delen of te verwerken. Ambtenaren in Brussel wijzen op interpretatieproblemen in plaats van op de wet zelf, maar dat biedt weinig troost aan betrokken partijen.
De hype voorbij
Frankrijk lanceerde in 2024 een versnelde vergoedingsroute voor digitale gezondheidstoepassingen, maar tot nu toe zijn slechts enkele goedkeuringen verleend. Duitsland’s DiGA-programma (Digital Health Applications) omvat na vijf jaar 57 vergoede toepassingen, waarvan er slechts 20 permanent zijn. In 2023 werden 235.000 recepten voor DiGA’s uitgeschreven—een fractie van de ongeveer 500 miljoen recepten die jaarlijks in Duitsland worden uitgeschreven.
Tot op heden hebben slechts drie EU-landen (Duitsland, Frankrijk en België) specifieke plannen geïmplementeerd om digitale gezondheidsapps te vergoeden. In andere landen zijn dergelijke strategieën nog niet in zicht. De nieuwe Europese Commissie lijkt zich meer te richten op regelgeving rondom biotechnologie en gegevensbescherming dan op de uitbreiding van digitale gezondheidsinitiatieven.
Een mogelijk lichtpunt is de European Health Data Space (EHDS), die in 2025 wordt uitgerold. EHDS belooft tegen 2029 EU-brede toegang tot patiëntendossiers mogelijk te maken, wat in feite een Europees gezondheidsdossier creëert. Dit kan leiden tot meer investeringen in nationale e-healthinfrastructuren, aangezien lidstaten hun systemen moeten moderniseren om aan EHDS-normen te voldoen. Achterblijvende landen kunnen EU-financiering ontvangen om hun achterstand in te halen.
Dit markeert een terugkeer naar de basis: het bouwen van een robuuste digitale infrastructuur in Europa. Artsen hebben uitgebreide toegang tot patiëntgegevens nodig, terwijl innovators datasets nodig hebben om nieuwe oplossingen te ontwikkelen. Zonder deze fundamenten blijft grootschalige AI-toepassing in de zorg buiten bereik.
‘Backward’ Health
Forward Health lanceerde in 2016 met de visie om de zorg te revolutioneren via geavanceerde preventieve klinieken en e-healthpods. De eerste pods kwamen in 2023 op de markt, met ambitieuze plannen voor 3.000 exemplaren. Bloedtesten, genetische screening en gezondheidsmonitoring zouden binnen handbereik zijn. Op zijn hoogtepunt werd het bedrijf gewaardeerd op 1 miljard dollar. Toch ging Forward Health in november 2024 failliet.
De oorzaken zijn complex: de kliniekabonnementen bleven achter bij de verwachtingen en de pods leverden geen naadloze gebruikerservaring, wat leidde tot frustratie bij patiënten. Investeerders verloren 500 miljoen dollar, en het debacle werpt een schaduw over soortgelijke projecten, waardoor verdere investeringen in preventieve zorg worden ontmoedigd.
Ondertussen lanceerde de CEO van Spotify in 2024 een full-body scanning kliniek in Londen. Medisch experts, waaronder radiologen, zijn kritisch en stellen dat screening bij gezonde individuen of mensen buiten risicogroepen nauwelijks medisch gerechtvaardigd is. Of een preventief zorgmodel succesvol zal zijn, blijft onzeker.
AI moet het geloof in digitale gezondheid reanimeren
Waar telegeneeskunde en mobiele gezondheidsapps tekortschoten, wordt nu naar kunstmatige intelligentie gekeken om de belofte in te lossen. Eind 2024 had de FDA meer dan 950 AI/ML-oplossingen goedgekeurd, terwijl investeringen in AI-toepassingen voor de gezondheidszorg blijven groeien. Artsen hopen dat generatieve AI de vervelende administratie in elektronische patiëntendossiers (EPD’s) kan overnemen. Farmaceutische bedrijven verwachten dat AI medicijnontwikkeling versnelt, terwijl zorgsystemen AI zien als een oplossing voor gepersonaliseerde zorg en innovatieve leveringsmethoden te midden van toenemende personeelstekorten.
De Nobelprijs voor AlphaFold’s baanbrekende werk in eiwitvouwing heeft de reputatie van AI in de geneeskunde verder versterkt. Grote taalmodellen worden getest om medische gegevens samen te vatten, terwijl spraak-naar-teksttools administratieve lasten verlichten. Europese medtech- en farmaceutische bedrijven breiden intussen hun klinische AI-platforms uit.
Toch blijven de uitdagingen groot. Hoge implementatie- en onderhoudskosten, en een tekort aan gekwalificeerd personeel, vormen aanzienlijke hindernissen. Desondanks lijkt 2025 het jaar te worden waarin AI een bepalende rol speelt in de zorg. Vroege innovators blijven gefascineerd door technologie en staan altijd klaar om de volgende beloftevolle doorbraak te omarmen.
