In 2023 zijn de ontwikkelingen omtrent digitale zorg gestagneerd. Dat is de belangrijkste conclusie uit de nieuwste e-Healthmonitor. Wel worden een aantal digitale hulpmiddelen zoals de medicijndispenser in de praktijk vaker gebruikt. De meeste zorgverleners zijn positief over digitale zorg. Maar ze denken niet dat dit alle problemen in de zorg kan oplossen. Digitale zorg kan volgens hen een klein beetje helpen om de zorg niet te duur te maken, de werkdruk te verminderen en het werkplezier te verbeteren.
De zorg staat onder druk door de vergrijzing, personeelstekorten en de hoge kosten. Digitale zorg kan eraan bijdragen dat iedereen zorg kan blijven krijgen waarvan de kwaliteit op peil blijft. Sinds 2013 wordt met de E-healthmonitor elk jaar gemeten hoe het in Nederland gaat met deze ‘zorg op afstand’.
In 2023 blijkt dat de beoogde zorgtransitie best langzaam gaat. Zorgverleners zijn in 2023 bijvoorbeeld niet veel meer digitale zorg gaan gebruiken dan het jaar daarvoor. Een paar digitale middelen worden wel meer gebruikt. Voorbeelden zijn apparaten zoals de medicijndispenser, waarmee verpleegkundigen op afstand kunnen aangeven welk medicijn een patiënt wanneer moet innemen. Ook digitale opties zoals sensoren, die waarschuwen of iemand thuis in gevaar is, worden breder omarmd.
Positiever over digitale zorg
Doordat deze apparaten een deel van het werk van verpleegkundigen overnemen, hebben zij meer tijd voor andere zorgtaken. Sommige digitale middelen waren in 2022 al bij bijna alle zorgverleners in gebruik, zodat het gebruik in 2023 hetzelfde bleef. Denk aan het patiëntportaal waarin patiënten uitslagen van onderzoek kunnen zien, en een e-mail naar de dokter kunnen sturen of het e-consult.
Verpleegkundigen zijn ook wel iets positiever geworden over de mogelijkheden om de zorg voor patiënten met digitale zorg te verbeteren, bijvoorbeeld doordat patiënten hiermee meer zorg op maat krijgen. Vergeleken met 2021 zijn iets meer patiënten digitale middelen, zoals het patiëntportaal, gaan gebruiken. Mensen met een praktische opleiding en ouderen maken nog steeds duidelijk minder gebruik van digitale middelen. Verder valt op dat patiënten niet al het digitale zorgaanbod ook gebruiken, zo valt het gebruik van het zogeheten e-consult bijvoorbeeld tegen in de praktijk.
Zorggebruikers zijn verdeeld
De meningen van zorggebruikers over digitale zorg zijn verdeeld: ongeveer de helft van hen wil het meer gaan gebruiken, de andere helft is juist terughoudend. Het aantal zorggebruikers dat heel negatief is over digitale zorg is sinds 2021 gelijk gebleven. Er is alles bij elkaar dus weinig veranderd in de omvang van de digitale wereld en ook de obstakels om digitale zorg breder te implementeren zijn nog niet verdwenen.
Voor de toekomst is het volgens de auteurs van de E-healthmonitor nodig om digitale zorg meer een onderdeel te maken van de zorg als geheel. Als onderdeel van het dagelijkse werk van zorgverleners, kan het taken vervangen zonder dat het extra werk oplevert. Ook moeten zowel zorgverleners als patiënten daadwerkelijk in de praktijk ervaren dat het hen helpt. Tot slot is het belangrijk dat patiënten op eenvoudige wijze gebruik kunnen maken van digitale zorg.
Aanbevelingen E-healthmonitor
Drie belangrijke aanbevelingen in de E-healthmonitor 2023 zijn onder meer:
- Werk maken van betrokkenheid
Het is volgens de monitor belangrijk om zorgverleners en zorggebruikers goed te betrekken bij de transformatie in de richting van hybride zorg. Draagvlak en actieve monitoring van hun ervaringen zijn essentieel. Zo moeten digitale zorgoplossingen in de praktijk worden onderzocht en zorgprocessen op basis van feedback aangepast worden. Op basis van die inzichten kunnen zorgpaden en processen worden herzien met als doel ze meer hybride en efficiënt te maken. - Digitale vaardigheden
Investeringen in het verbeteren van digitale vaardigheden van zorgverleners en patiënten zijn nodig. Hiervoor zijn relevante trainingen nodig en moet bijvoorbeeld e-Health op natuurlijke wijze worden geïntegreerd in bestaande opleidingen. In de praktijk zijn er op dit gebied al tal van positieve initiatieven zoals digicoaches op de werkvloer. Voor patiënten is er inmiddels de succesvolle helpdesk digitale zorg. Toch is er volgens de monitor nog meer focus nodig op het includeren van mensen met beperkte digivaardigheden. - Elektronische Gegevensuitwisseling
Het verbeteren van de elektronische gegevensuitwisseling tussen zorgverleners is een kernpunt. Het implementeren van gestandaardiseerde systemen is daarbij noodzakelijk. Ook moeten zorggebruikers meer voorlichting krijgen omtrent het delen van medische gegevens zodat er meer acceptatie voor ontstaat.
