Europese apps om gevallen van corona te melden worden in één op de 25 gevallen ingezet om mensen te waarschuwen die in de buurt zijn geweest van iemand met corona. Nederlanders gebruiken de app vaker dan gemiddeld: 12 tegen 4 procent. 28 procent van de Nederlanders heeft de CoronaMelder-app gedownload, tegen 51 procent in koploper Ierland. Dat blijkt uit onderzoek van journalisten van vier Europese media onder leiding van het Nederlandse onderzoekscollectief The Investigative Desk. Zij stellen dat de effectiviteit van de apps onduidelijk is.
Iets meer dan een miljoen mensen in Europa hebben volgens de journalisten een ‘contact tracing app’ zoals CoronaMelder gebruikt om anderen te waarschuwen voor een mogelijke Covid-infectie. In diezelfde periode raakten bijna 25 miljoen mensen met het virus besmet. In Nederland waren er 125.000 meldingen dat iemand langdurig in contact was geweest met iemand die met corona besmet leek. Dat leidde tot 160.000 aangevraagde coronatests, met circa 11.000 positieve uitkomsten.
Effect apps als CoronaMelder onduidelijk
Volgens VWS draagt de CoronaMelder ‘sterk bij’ aan het reguliere bron- en contactonderzoek (BCO). De onderzoekers stellen dat het echter niet te achterhalen is hoeveel app-gebruikers in Nederland en de andere Europese landen echt een waarschuwing ontvingen. Ook is onduidelijk wat mensen doen als ze een waarschuwing in de app ontvangen: gaan ze in quarantaine, melden zij zich voor een test? De beschikbaarheid van gegevens is uiterst beperkt en serieuze evaluaties zijn nog niet beschikbaar.
In totaal hebben de betrokken journalisten Die Zeit (Duitsland), VRT NWS (België), Le Monde (Frankrijk) en The Investigative Desk (Nederland) 23 apps langs de meetlat gelegd. Gemiddeld is zo’n app door 24 procent van de mensen gedownload. In Ierland (51%), Finland (41%) en Denemarken (39%) waren de apps het populairst, terwijl minder dan 2 procent van de burgers in Kroatië, Hongarije en Cyprus een corona-app downloadden. Nederland staat met 28 procent op plek acht. De onderzoekers tekenen hierbij aan dat het aantal downloads niet gelijk staat aan het aantal actieve gebruikers.
Beperkt inzicht
Net als in veel andere Europese landen worden in Nederland maar heel beperkt gegevens verzameld die inzicht kunnen geven in het gebruik van de app, zegt oud-journalist en beveiligingsdeskundige Brenno de Winter, betrokken bij de ontwikkeling van de CoronaMelder. “Ik heb er op aangedrongen om alle data die ook maar een beetje de privacy kan schenden, eruit te halen.” De Winter wilde daarmee naar eigen zeggen voorkomen dat er onrust onder gebruikers kon ontstaan door statistieken over het aantal ontvangen meldingen.
Uit recent Nederlands onderzoek kwam naar voren dat de CoronaMelder bijdraagt aan het tegen gaan van de coronaverspreiding. 58 procent van alle respondenten uit het onderzoek die een melding kregen via CoronaMelder, is nooit benaderd door de GGD. Dankzij de app kan de GGD dus meer mensen laten weten dat zij in contact zijn geweest met een persoon die het coronavirus heeft. Het onderzoek van de Erasmus Universiteit Rotterdam onder leiding van prof. dr. Wolfgang Ebbers bevestigde eerdere bevindingen.
Vergelijken effectiviteit apps lastig
Het is moeilijk om de effectiviteit van de verschillende apps te vergelijken, zegt Ebbers nu. “‘In elk land zijn de app en het bron- en contactonderzoek anders ingericht.” Door de centrale rol die de GGD in Nederland speelt bij bron- en contactonderzoek, is hier relatief veel informatie beschikbaar. Zo zijn in Nederland cijfers beschikbaar over het aantal mensen dat zich na een melding in de app laat testen: 158 duizend mensen deden dit; 11 duizend van hen bleek daadwerkelijk corona te hebben. Alleen Denemarken publiceert hier ook gegevens over.
Wel zijn er wetenschappelijke artikelen die op basis van wiskundige modellen uitrekenen hoeveel besmettingen de apps mogelijk voorkomen hebben. Half mei verscheen er in dit kader een studie van de Universiteit van Oxford over de corona-apps van Engeland en Wales. Die zouden mogelijk 914.000 Covid-19 infecties voorkomen hebben. De Belgische longarts-epidemioloog Wouter Arrazola de Oñate - die de Belgische overheid over het corona-beleid adviseert – meent dan ook dat de meld-apps wel enig effect hebben. “Maar er zijn nog altijd niet genoeg gegevens beschikbaar om echt te kunnen oordelen of ze succesvol zijn of niet.”
