Uit een langjarig onderzoek van wetenschappers in het Antoni van Leeuwenhoek blijkt dat de levensduur van patiënten met eierstokkanker verlengd kan worden door een behandeling met verwarmde chemotherapie (hypertherme intraperitoneale chemotherapie; HIPEC). De voordelen van deze behandeling zijn ook 10 jaar daarna nog merkbaar. Dankzij HIPEC wordt de terugkeer van eierstokkanker met vier maanden uitgesteld en de levensduur met een jaar verlengd.
In Nederland worden jaarlijks zo'n 1300 vrouwen geconfronteerd met de diagnose eierstokkanker. Uit een nieuwe analyse van de OVHIPEC-1 studie is nu bevestigd dat de HIPEC behandeling, een verwarmde chemo, de terugkeer van deze vorm van kanker vertraagd en de levensduur van de patiënt verlengd.
De fase 3 studie die hiervoor uitgevoerd werd, vond plaats in zes Nederlandse centra. De leiding was in handen van hoofdonderzoekers Willemien van Driel en Gabe Sonke van het Antoni van Leeuwenhoek. Zij hebben hun bevindingen onlangs gepubliceerd in Lancet Oncology.
HIPEC bij eierstokkanker
Bij driekwart van de vrouwen die de diagnose eierstokkanker krijgen, is de ziekte op dat moment al uitgezaaid naar het buikvlies. HIPEC is een procedure die gecombineerd wordt met een vorm van chirurgie (debulking). Daarbij worden alle zichtbare tumoren en uitzaaiingen verwijderd. Vervolgens wordt, bij het einde van de operatie, de buik gespoeld met verwarmde chemotherapie om ook de onzichtbare tumorcellen aan te pakken.
Deze behandelmethode verkleint de kans op terugkeer van de ziekte. De behandeling richt zich specifiek op op uitzaaiingen naar het buikvlies. Een kenmerkend ziekteverloop voor stadium 3 eierstokkanker. Bij patiënten met uitgebreide ziekte is een operatie aanvankelijk niet altijd haalbaar en wordt in eerste instantie gestart met neo-adjuvante chemotherapie. Deze operatie wordt 'intervaldebulking' genoemd.
Naar aanleiding van de OVHIPEC-1 studie is de HIPEC behandelmethode in 2019 opgenomen in de basisverzekering. In Nederland wordt de behandeling overwogen bij patiënten met stadium 3 eierstokkanker die een intervaldebulking zullen ondergaan.
Nieuwe follow-up analyse
Bij de eerste folow-up, vijf jaar na de OVHIPEC-1 studie, werd al duidelijk dat de HIPEC-behandeling ertoe leidt dat de ziekte later terugkeert dan bij andere behandelvormen. Dat geldt ook voor de algehele overleving ten opzichte van patiënten die zonder HIPEC behandeld worden. Voor die follow-ip werden in totaal 245 patiënten die in tussen 2007 en 2016 aan de studie deelnamen, onderverdeeld in twee groepen: intervaldebulking met of zonder HIPEC.
“Het is belangrijk de effecten op lange termijn te bestuderen omdat terugkeer van tumoren ook na 5 jaar optreedt. In Nederland zijn we al overtuigd van het effect van HIPEC en is het dus al een aantal jaar onderdeel van de standaardbehandeling. Internationaal is het nog niet de standaard. Dit onderzoek helpt ons om ook hen te overtuigen dat HIPEC echt een voordeel oplevert voor patiënten”, aldus arts-onderzoeker Lot Aronson.
In navolging van de bevestigde voordelen van HIPEC voor patiënten die een intervaldebulking ondergaan, wordt op dit moment in de OVHIPEC-2 studie onderzocht of dit ook geldt voor patiënten die direct worden geopereerd en vervolgens chemotherapie krijgen (primaire debulking). Deze studie is momenteel open in 27 centra in 7 landen en de resultaten worden in 2026 verwacht.
Innovaties in diagnostiek en behandeling
Uiteraard is ook het zo vroeg mogelijk stellen van een diagnose van belang. Daar wordt onder andere bij het Catharina Ziekenhuis onderzoek naar gedaan. Samen met de TU/e wordt onderzocht of een algoritme beter en sneller onderscheid kan maken tussen goed- en kwaadaardige tumoren van de eierstok dan nu mogelijk is met traditionele methoden.
Om het succes van een operatie te vergroten maken chirurgen van het Erasmus MC sinds vorig jaar gebruik van een hyperspectrale camera die met speciale zelfgemaakte software aangestuurd wordt. Zo kan nog beter onderscheid gemaakt worden tussen gezond en tumorweefsel.
