Eén van de uitdagingen die ik tegenkom tijdens mijn werk als hoofd zorgverkoop van het Rode Kruis Ziekenhuis is de financiering van innovaties. Zorginstellingen zien meer zorgvraag ontstaan, die met een gelijkblijvende of zelfs krimpende pool professionals geleverd moet worden. Technologische innovaties gaan helpen om die zorgvraag beter te kanaliseren; de vraag is echter hoe we de rekening betaalbaar houden.
In veel gevallen worden innovaties ingezet, waarvan het effect nog niet volledig duidelijk is. Zorgverzekeraars weten op dat moment ook nog niet zeker of de maatschappelijke waarde van de inzet opweegt tegen de kosten. In de zorgsector wordt al samengewerkt om dit soort waardebepalingen te doen, maar dit kost tijd die zorginstellingen vaak niet hebben. Het personeelstekort is nijpend en de zorgvraag is al langere tijd hoog. Daarom beginnen zorgaanbieders vaak al met de implementatie, ondanks de onzekerheden over de effecten van een innovatie. En hier ligt de crux van het dilemma. Zorgaanbieders willen een eerlijke compensatie voor de zorg die ze leveren, terwijl zorgverzekeraars niet te veel willen betalen en enkel mogen betalen voor bewezen effectieve zorg. Beide partijen zoeken naar comfort. Daarnaast speelt er vaak een interne dynamiek binnen zorginstellingen, waarbij belanghebbenden en professionals om uiteenlopende redenen verschillende belangen hebben.
Sociaal domein
De situatie wordt nog complexer wanneer we het sociaal domein betrekken, zoals we proberen in het digitaal gezondheidscentrum in de regio Kennemerland. Een aanzienlijk aantal van de vragen die momenteel binnen de zorg terechtkomen, zouden wellicht niet meteen met zorg beantwoord hoeven te worden. Bijvoorbeeld: mensen die door stress fysieke klachten ontwikkelen. Deze stress kan onder andere voortkomen uit geldzorgen, werkdruk of spanningen binnen het gezin. In de oude situatie richtten we ons veelal op de fysieke klachten; voorbeelden als het DGC kijken juist naar de onderliggende oorzaken. Bijvoorbeeld door gespreken met jeugdzorg of schuldhulpverlening. Wij zijn ervan overtuigd dat dit een effectievere aanpak gaat zijn.
Maar het sociaal domein is ook kwetsbaar door stevige (geld)tekorten, wat de samenwerking bemoeilijkt. En de aanstaande bezuinigingen maken het er niet eenvoudiger op. Sommige zorgverzekeraars pleiten er dan ook voor om een deel van het Zvw-geld naar het sociaal domein te verschuiven. Hiervoor is echter goedkeuring van het ministerie nodig. Vervolgens moet worden vastgesteld hoeveel geld er richting het sociaal domein kan gaan, afhankelijk van de besparingen die dat oplevert in bijvoorbeeld de huisartsenzorg of medisch-specialistische zorg. Kortom: het is een complexe puzzel die niet eenvoudig gelegd is.
Houdgreep
De reflex is om langzaam vooruit te gaan, waarbij het lastig blijkt om buiten de gebaande paden te treden. De huisartsenbekostiging blijft zoals het is; patiënten worden doorgestuurd naar de tweedelijnszorg en ziekenhuisproducten worden gedeclareerd binnen de gebruikelijke kaders. Innovaties worden bekostigd middels reguliere financiering of incidentele middelen. Met deze traditionele manier van financiering blijven we elkaar een beetje in een houdgreep houden. De uitdaging voor de toekomst is dan ook vooral het loslaten van het comfort. Af en toe zal elke speler in het veld een risico moeten nemen om ruimte te creëren voor de transformatie van zorg.
Tijdens de aankomende ICT&health World Conference kijk ik vooral uit naar sessies waarin zorgaanbieders en financiers samen een casus delen. Ik ben benieuwd naar hun aanpak van de financiering van zorginnovaties. Wat werkt goed? Wat willen ze in de toekomst vermijden? Ik ben op zoek naar inspirerende voorbeelden. De puzzel zullen we ook in Maastricht niet oplossen, maar met ieder stukje komen we nader tot ons eindplaatje.
