Het vroegtijdig opsporen van longkanker is van cruciaal belang om tijdig te kunnen ingrijpen. Door de inzet van kunstmatige intelligentie kunnen kleine knobbeltjes (longnoduli) die mogelijk wijzen op longkanker sneller worden opgespoord op CT-scans. Uit onderzoek van Ward Hendrix, uitgevoerd in het Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ) en Radboudumc, blijkt dat het aantal ontdekte longnoduli in Nederlandse ziekenhuizen de afgelopen tien jaar sterk is gestegen.
Longkanker is een van de grootste doodsoorzaken in Nederland, omdat het vaak laat wordt ontdekt. Met de nieuwe technologie kunnen zelfs moeilijk zichtbare knobbeltjes in de luchtwegen worden opgespoord die voor radiologen niet zichtbaar zijn.
Bevolkingsonderzoek
In Nederland en veel andere Europese landen bestaat nog geen bevolkingsonderzoek voor longkanker. Nu is het zo dat longkanker in een vroeg stadium meestal per toeval wordt ontdekt. Radiologen komen bijvoorbeeld longnoduli tegen op CT-scans die niet specifiek voor het opsporen van longkanker zijn gemaakt. In eerste instantie waren de CT-scans gemaakt voor andere onderzoeken zoals bij hart- of longproblemen, infecties of andere medische klachten. Volgens Hendrix zijn radiologen alerter geworden dankzij de verbeterde richtlijnen, waardoor longkanker vaker in een vroeg stadium wordt ontdekt. Dit vergroot de kans op een succesvolle behandeling.
Vorig jaar demonstreerde radioloog Rozemarijn Vliegenthart van het UMCG hoeveel tijd het kost om CT-scans secuur te bekijken en te beoordelen, en hoeveel dat sneller kan wanneer AI ingezet wordt voor hetr beoordelen van deze scans. Haar conlusie was dat daarmee niet alleen de werkdruk van radiologen verlicht kan worden, maar ook de weg opent naar een (landelijk) periodiek bevolkingsonderzoek naar longkanker.
Nieuwe uitdagingen
Deze toename van het aantal gedetecteerde longnoduli brengt ook nieuwe uitdagingen met zich mee. Het maken van CT-scans voor longnoduli is vaak tijdsintensief en complex. De longnoduli zijn vaak slechts enkele millimeters groot. En ook het aantal te maken scans neemt toe. Hendrix onderzocht hoe technologie, zoals kunstmatige intelligentie, kan helpen om knobbeltjes sneller en efficiënter te detecteren bij een stijgend scanvolume.
In dit onderzoek ontwikkelde Hendrix een AI-systeem en testte dit op CT-scans van het JBZ en het Radboudumc. De resultaten toonden aan dat met AI longnoduli even nauwkeurig kunnen worden opgespoord als dat ervaren radiologen dat kunnen. Vervolgonderzoek liet zien dat de technologie zelfs zeldzame knobbeltjes in de grote luchtwegen kan detecteren. “Het AI-systeem zou radiologen effectief kunnen ondersteunen en hun werk efficiënter kunnen maken,” zegt Hendrix.
Vaccin tegen longkanker
Overigens werd in augustus van dit jaar bekend dat er ook een vaccin in de maak is tegen longkanker. Het mRNA-vaccin tegen longkanker wordt in zeven landen getest. Voor de test van het vaccin, BNT116 genaamd en ontwikkeld door BioNTech, worden zo’n 130 patiënten uit het VK, de VS, Duitsland, Hongarije, Polen, Spanje en Turkije geselecteerd. Met het vaccin kan de zogenoemde niet-kleincellige longkanker (NSCLC), de meest voorkomende vorm van de ziekte, worden behandeld.
