De afgelopen maanden hebben in Nederland honderden patiënten met COVID-19, enkele dagen tot wel meer dan drie weken, op de intensive care gelegen. Een aantal van hen kan na het herstel last krijgen van het zogenoemde Post Intensive Care Syndroom (PICS). In verschillende ziekenhuizen, waaronder het Ikazia, worden deze patiënten met een VR-bril 'terug naar de IC gebracht' zodat ze kunnen 'zien' wat daar allemaal gebeurt en de PICS-symptomen hopelijk verdwijnen.
Een patiënt die op de IC ligt is vaak maar deels bij bewustzijn, of in ieder geval nauwelijks in staat hetgeen om hem heen gebeurt te herkennen of volgen. Geluiden die voor een IC normaal zijn, zoals die van een beademingsmachine, kunnen voor stress en verwarring zorgen. Die ervaringen, gepaard met angst en onjuiste herinneringen, kunnen mede de oorzaak vormen voor het ontstaan van PICS. Door met een VR-bril de IC-ervaring virtueel, met uitleg en zonder stress, te herbeleven wordt onderzocht of de PICS klachten verholpen kunnen worden.
“Een behandeling op de intensive care (IC) is ingrijpend. Naast lichamelijke klachten hebben patiënten na een IC-opname vaak ook psychische klachten. Veel patiënten ervaren hun verblijf op de IC als traumatisch en dat kan leiden tot het Post Intensive Care Syndroom (PICS)", aldus Intensivist Anna Schut.
PICS bij ex-corona patiënten
“Bij corona patiënten gebeurde er in korte tijd enorm veel. Hun gezondheid ging vaak heel snel achteruit waardoor ze van het één op het andere moment alle controle moesten loslaten. Daarna lagen ze lange tijd aan de beademing. Bij het ontwaken wisten ze niet wat er allemaal was gebeurd en waren de weinige herinneringen die ze hadden, gekleurd door angst of een delier", zo vervolgt Anna.
Deze patiënten hebben een combinatie van lichamelijke, cognitieve problemen zoals moeite met het opnemen van kennis, het verwerken van ervaringen, denken, geheugen en praten. Daarnaast kunnen ze ook last krijgen van psychische problemen zoals angst, depressie en een post traumatisch stress syndroom.
Met VR-bril 'terug naar de IC'
Door de patiënt met een VR-bril virtueel mee terug te nemen naar de IC, en rustig uit te leggen wat er daar allemaal om hen heen gebeurde, wordt gepoogd de verwarrende en negatieve herinneringen te 'vervangen'. Wanneer de VR-bril opgezet wordt dan ligt de patiënt weer, zij het virtueel, in een ziekenhuisbed. Daarna verschijnen Anna en een collega verpleegkundige die het bed naar de IC rijden.
"We leggen uit wat deze doet, welke geluiden ze maken en er wordt meer verteld over beademing en het coronavirus. Ook de arts-assistent verschijnt aan je bed. Het ziet er allemaal levensecht uit. Daardoor zal het voor sommige ex-patiënten best spannend zijn om de bril op te zetten, want je gaat terug naar een heftige tijd. Maar we zien wel dat het helpt. Na het zien van de film geven ex-patiënten aan dat ze nu veel beter begrijpen wat er tijdens hun IC-opname is gebeurd. Herinneringen vallen op de juiste plek. Er is soms ook een gevoel van opluchting omdat de “zwarte gaten” zijn opgevuld", zo vertelt Anna.
Patiënten die de VR-therapie hebben gevolgd vullen voor het onderzoek vragenlijsten in. Zo proberen de onderzoekers te achterhalen wanneer wanneer het gebruik van de VR-bril het beste resultaat geeft. De eerste ervaringen met de VR-bril zijn al bemoedigend, ondanks het feit dat het project zich nog in de eerste fase van het onderzoekstraject bevind. Behalve het Ikazia doen ook het Erasmus MC, Franciscus Gasthuis & Vlietland en het Maasstad Ziekenhuis mee aan het onderzoek.
Deze zomer startten onder andere het Jeroen Bosch en Isala ziekenhuis met de zogenoemde een digitale post-IC dagboek. Dit is een andere manier om IC-patiënten na de opname te helpen bij het herstel en de verwerking van PICS. Met het digitale dagboek kan de patiënt beter terugblikken op de IC-periode op de IC via aantekeningen van familie, vrienden en verpleegkundigen. Dit moet het herstel bevorderen.
