Nictiz heeft een aantal voorbeelden over het gebruik van de vorig jaar geïntroduceerde Ziekenhuis Referentie Architectuur (ZiRA) gebundeld in een praktijkboek. Het kennisinstituut hoopt dat ziekenhuizen op deze manier elkaars kennis over inzet van de ZiRA kunnen gebruiken.
De ZiRA is ontwikkeld in, door en voor de Nederlandse ziekenhuizen. Het moet dienen als een flexibel hulpmiddel waarmee de informatievoorziening en organisatie in het ziekenhuis heel precies in kaart gebracht kan worden. In juni 2018 is de ZiRA op het congres ‘Architectuur in de zorg’ gelanceerd. Verschillende ziekenhuizen hebben nu ervaring opgedaan met de inzet ervan. Het praktijkboek geeft voorbeelden van hoe de ZiRA gebruikt kan worden voor organisatie- en procesveranderingen.
Inventarisatie applicatielandschap
De ZiRA wordt op dit moment vooral gebruikt om het applicatielandschap van een ziekenhuis te inventariseren. Dat bestaat vaak uit honderden applicaties, in uiteenlopende domeinen op verschillende plaatsen in de organisatie. Dat varieert van OK-registratie en dossiervoering tot medicatievoorraad en documentatiebeheer. In de praktijk heeft niemand het totaaloverzicht, want daarvoor is een ziekenhuis veel te complex.
Daarnaast brengt het ZiRA-model ‘eenheid van begrip’. Als iedereen hetzelfde model gebruikt, kun je onderling gemakkelijk vergelijken. Dat heeft voordelen, bijvoorbeeld bij een fusie. Verder bevat de ZiRA een model om een zorgproces nauwkeurig in kaart te brengen. Vernieuwingen beginnen vaak met de bestudering van een zorgproces, dat ingewikkeld in elkaar zit. Iedereen doet zijn best op zijn eigen onderdeel, maar slechts een enkeling heeft de helikoptervisie. Het ZiRA-procesmodel toont de basisstappen in een behandelproces en laat zien wat die betekenen voor een patiënt, van opname tot ontslag.
Praktijkvoorbeelden ZiRA
- Het Radboud UMC had geen goed overzicht over alle gebruikers van haar voorzieningen en heeft dit opgelost door persona’s te ontwikkelen. Deze persona’s zijn geplot op de domeinen uit het bedrijfsfunctiemodel van de ZiRA. Zo ontstaat inzicht in bijvoorbeeld beschikbaar te stellen middelen zoals mobiele telefoons en kleding, toegang tot voorzieningen en noodzaak en rechtmatigheid daarvan.
- Het Antonie van Leeuwenhoek (AvL) heeft het procesmodel van de ZiRA gebruikt voor het weergeven van zorgpaden en capaciteitsmanagement. Hierdoor kan er beter gestuurd worden op de samenhang in capaciteitsinzet en is het AvL steeds beter in staat om op doorlooptijden en toegangstijden te sturen.
- Erasmus MC heeft het applicatiefunctiemodel gebruikt voor een quick scan van de voornaamste applicaties. Managers zien in één oogopslag wat de belangrijkste generieke applicaties en technieken zijn die gebruikt worden en welke momenteel geïmplementeerd worden of voorzien zijn.
Ontstaan uit frustratie
De ZiRA is ontstaan uit frustratie, zo vertelde Ben van der Stigchel, founding father van de referentiearchitectuur en enterprise-architect bij het Erasmus Medisch Centrum, in een artikel in ICT&health 6, 2018. De community van ziekenhuisinformatiespecialisten, iZiekenhuis, kwam telkens dezelfde vragen en problemen tegen bij leden. Een team informatiespecialisten uit verschillende soorten ziekenhuizen heeft de informatiebehoefte geïnventariseerd, best practices verzameld en uitgewerkt tot de ZiRA. “Het is dus echt een product van, voor en door de ziekenhuizen, met uitstekende ondersteuning van Nictiz.”
Nictiz beheert de ZiRA. Vanuit Nictiz ondersteunt informatiearchitect Gerda Meijboom de verdere ontwikkeling van de referentiearchitectuur. Meijboom hierover in ICT&health: “Het is een product van gebundelde kennis en bevat handvatten hoe je iets kunt doen. Met de ZiRA kun je sneller starten en sneller grip krijgen op je informatievraag.”
