Bijna 19 miljoen euro, dat is wat zes onderzoeksteams van topwetenschappers van verschillende Nederlandse universiteiten aan subsidie krijgen om de komende jaren samen wetenschappelijke onderzoeksprogramma’s op te zetten. OCW stelt in totaal 112,8 miljoen euro beschikbaar. Tot de onderzoeken behoren een orgaan-o-een-chip initiatief, het bouwen van een synthetische cel en een nieuwe aanpak van regeneratieve genezing.
Met de financiering van 18,8 miljoen euro per initiatief kunnen onderzoekers gedurende tien jaar universitair toponderzoek doen en samenwerkingen op het hoogste wetenschappelijke niveau aangaan. De bijdrage is onderdeel van het programma Zwaartekracht, gefinancierd door het ministerie van OCW.De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) selecteert in opdracht van OCW de onderzoeksgroepen. Hierin werken wetenschappers van verschillende universiteiten samen om excellente wetenschappelijke onderzoeksprogramma’s op te zetten. De vorige toekenningen waren in 2013.
Belang van fundamenteel onderzoek
Demissionair minister Jet Bussemaker van OCW benadrukt met de subsidiering het belang van fundamenteel onderzoek: “Hiermee stimuleren wij door nieuwsgierigheid gedreven vrij en onafhankelijk onderzoek, van groot belang om doorbraken te kunnen forceren. Goed dat er deze keer ook onderzoeken binnen de geestes- en sociale wetenschappen gehonoreerd zijn.”De bewindsvrouw stelt ook enthousiast te zijn over de diversiteit van mannen en vrouwen binnen de consortia: “Diversiteit binnen de wetenschap is belangrijk. Vier van de zes hoofdaanvragers zijn vrouwen. En een groot deel van de onderzoekers binnen de consortia zijn vrouwen. Dat was in de eerdere rondes niet het geval.”
NWO ontving in totaal 37 aanvragen voor financiering binnen Zwaartekracht. De beoordeling, onderlinge vergelijking en selectie was in handen van deskundige referenten en een internationale onafhankelijke commissie van wetenschappers met een brede kennis van wetenschappelijke ontwikkelingen en ervaring met grote wetenschappelijke onderzoeksgroepen.
De gehonoreerde programma’s betreffen:
- Onderzoek op het terrein van de regeneratieve geneeskunde die gebruik maakt van het zelfherstellende vermogen van het lichaam om zieke of beschadigde weefsels en organen te genezen
- Quantumcomputers en quantumnetwerken
- Het bouwen van een kunstmatige biologische cel
- Onderzoek aan de hand van de Grieks-Romeinse oudheid
- Onderzoek naar het ontstaan
- De ontwikkeling en de kenmerken van duurzame samenwerking
- Het ontwikkelen van miniatuur organen op microchips voor onderzoek naar specifieke ziektes.
Hieronder volgt een meer gedetailleerde beschrijving van de onderzoeken die op het snijvlak van ICT&health plaatsvinden:
Materials-driven regeneration: Regenerating tissue and organ function with intelligent, life-like materials. Hoofdaanvrager: Prof. dr. C.V.C. Bouten (TUE). Mede-aanvragers: Prof. dr. M.C. Verhaar (UMCU), Prof. dr. P. Habibovic (UM), Prof. dr. E.W. Meijer (TU/e), Prof. dr. J.C. Clevers (Hubrecht Institute ), Prof. dr. C.A. van Blitterswijk (UM). Penvoerende instelling: TUE
Regeneratieve Geneeskunde maakt gebruik van het zelfherstellende vermogen van het lichaam om zieke of beschadigde weefsels en organen te genezen. In het Center for Materials-Driven Regeneration werken materiaalwetenschappers, celbiologen, weefseltechnologen en artsen samen aan een nieuwe aanpak, waarbij het lichaam wordt verleid tot zelfherstel met behulp van intelligente biomaterialen. Met deze aanpak en combinatie van vakgebieden wil het consortium een van de grootste en kostbaarste uitdagingen van de gezondheidszorg aanpakken: het genezen van chronische ziekten, zoals hart- en vaatziekten, aandoeningen van het bewegingsapparaat en orgaanziekten, zoals nierfalen.
BaSyC – Building a Synthetic Cell
Hoofdaanvrager: Prof. dr. A.M. Dogterom (TUD). Mede-aanvragers: Prof. dr. G.H. Koenderink (AMOLF), Prof. dr. B. Poolman (RUG), Prof. dr. J. van der Oost (WUR), Prof. dr. W.T.S. Huck (RU), Prof. dr. C. Dekker (TUD). Penvoerende instelling: TUD
Het bouwen van een kunstmatige biologische cel is een van de grote wetenschappelijke uitdagingen van de 21e eeuw. We hebben uitgebreide kennis over de moleculaire bouwstenen die de basis vormen van het leven, maar we begrijpen niet hoe deze bouwstenen samenwerken om leven mogelijk te maken. Daarom gaan we in BaSyC onze kennis in scheikunde, natuurkunde en biologie samenbrengen en een synthetische cel bouwen. Dit doen we bottom-up. Oftewel, door biomoleculaire bouwstenen te combineren tot een autonome cel; eentje die zichzelf in stand kan houden, kan groeien en zich kan delen.
Fundamenteel begrip van het leven in een cel zal enorme intellectuele, wetenschappelijke en technologische opbrengsten genereren. Tegelijkertijd zal het filosofische en ethische vragen oproepen over hoe de samenleving het beste de nieuwe inzichten en mogelijkheden kan benutten.
Netherlands Organ-on-Chip Initiative
Hoofdaanvrager: Prof. dr. C.L. Mummery (LUMC). Mede-aanvragers: Prof. dr. M.D. Ferrari (LUMC), Prof. dr. J.C. Clevers (Hubrecht Instituut), Prof. dr. P.M. Sarro (TUD), Prof. dr. A. van den Berg (UT), Prof. dr. C. Wijmenga (UMCG). Penvoerende instelling: UL
Voor veel frequent voorkomende ziektes ontbreken goede laboratorium modellen. Wij willen uit stamcellen van patiënten “ziekte-specifieke miniatuur organen op microchips” ontwikkelen om ziekteprocessen en effecten van geneesmiddelen beter te kunnen onderzoeken. Met behulp van deze “organs-on-a-chip” willen wij de kleinste functionele bouwstenen van hart, bloedvaten, hersenen en darmen (inclusief de darmbacteriën) nabouwen en bestuderen. Door orgaanchips aan elkaar te koppelen kunnen we onderzoeken hoe zieke organen en darmbacteriën elkaar beïnvloeden. Hiermee hopen we meer te kunnen leren over hoe bepaalde ziektes ontstaan en hoe we ook sneller nieuwe geneesmiddelen kunnen ontwikkelen en testen.
