Wanneer patiënten voor hun operatie fysiek en mentaal sterker worden gemaakt, is de kans op ernstige complicaties kleiner. Die training kan via een op maat gemaakt, online programma. Dit blijkt uit de Digital Cardiac Counseling-studie onder leiding van onderzoekers van de afdeling cardiothoracale chirurgie in het Maastricht UMC+. De resultaten van deze studie naar prehabilitatie zijn onlangs gepubliceerd in het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift JACC.
Naast de publicatie zijn de resultaten ook gepresenteerd op het internationale congres van hartchirurgie (EACTS) in Lissabon. Hartpatiënten die een hartoperatie moeten ondergaan zijn tegenwoordig steeds ouder en hebben vaak te maken met bekende risicofactoren zoals roken, zwaarlijvigheid, angst, verminderde longkracht en conditie. Deze factoren verhogen het risico op ongunstige uitkomsten na een ingreep. Bekend is dat begeleiding vooraf - prehabilitatie - de fysieke en mentale fitheid van een patiënt kan verbeteren.
Impact ernstige complicaties
Echter, de impact op het ontstaan van ernstige complicaties na een hartoperatie was nog niet duidelijk. De Digital Cardiac Counseling-studie onderzocht dit als eerste ter wereld. Daarbij is gekeken naar het effect van een innovatief, gepersonaliseerd programma op basis van telemedicine. Ter voorbereiding op hun operatie kregen patiënten via een online audiovisueel platform zorg op afstand en begeleiding via teleconsulten van experts.
Vragenlijsten en teleconsulten
Voor dit onderzoek werden 394 patiënten verdeeld over twee groepen: 197 patiënten volgden een gepersonaliseerd online prehabilitatieprogramma op basis van gescreende risicofactoren, 197 patiënten kregen de standaardzorg die bestond uit preoperatieve zorg en revalidatie na de hartoperatie. Het begeleidingsprogramma verliep via een online platform waar patiënten voorafgaand aan hun operatie - minstens zes weken lang - vragenlijsten konden invullen en teleconsulten konden krijgen.
Daarnaast bevatte het platform informatie en trainingsmodules over cardiovasculaire symptomen, stoppen met roken, omgaan met angst, fysieke oefeningen, longkrachtoefeningen en een dieetprogramma. Na hun operatie werden alle deelnemers nog drie keer gescreend en nauwgezet opgevolgd voor het voorkomen van complicaties.
Afname hartproblemen
De onderzoeksresultaten toonden twee belangrijke nog onbekende feiten. In de eerste plaats bleek dat het uitstellen van een hartoperatie voor prehabilitatie veilig is. Ten tweede bleek dat het aantal ernstige complicaties tot een jaar na de operatie aanzienlijk verminderde in de prehabilitatiegroep. Er was sprake van risicoafname van 8,8%, een daling van 35% ten opzichte van de standaardzorg. Naast de daling in het aantal ernstige complicaties, rapporteerden de patiënten in de prehabilitatiegroep een verbetering in longkracht, minder angst en depressies. Van de rokers was de helft van de mensen met roken gestopt.
Prehabilitatie is momenteel nog niet standaardzorg in de hartchirurgie. De uitkomsten uit de Digital Cardiac Counseling-studie zijn hier wel aanleiding voor, aldus hartchirurg en hoofdonderzoeker van de studie Peyman Sardari Nia: “Onze resultaten tonen aan dat prehabilitatie als secundaire preventie de kans op ernstige complicaties na een hartoperatie kan verminderen. Daarnaast krijgen patiënten op deze manier meer eigenaarschap over hun gezondheid en worden ze gefaciliteerd om in hun thuisomgeving hier iets aan te doen. Prehabiltatie zou dus een goede aanvulling zijn op de huidige postoperatieve revalidatieprogramma’s voor patiënten die een hartoperatie ondergaan.”
Slimme data-analyse
Uit een onderzoek door Gijs van Steenbergen, gepromoveerd in november 2022 aan de TU/e, bleek eerder al dat door slimme data-analyse van al aanwezige data de hartspecialisten van het Catharina Ziekenhuis aantoonbaar sterftecijfers, complicaties én kosten kunnen terugdringen. Zo daalde de kans om te overlijden tijdens een hartklepvervanging van 4,5 procent naar 1,3 procent. Tegelijkertijd werden de zorgkosten in de eerste weken na een bypassoperatie bijna gehalveerd.
