De opmars van de cloud in IT heeft ook op de Nederlandse ziekenhuizen in de afgelopen jaren zijn impact gehad. Waar voorheen alles on premise draaide omwille van de techniek, maar ook de privacy en security van medische informatie, wordt langzaam maar zeker de transitie gemaakt naar de cloud. Wet- en regelgeving rondom privacy en security op basis van ISO of NEN genormeerde standaarden hebben duidelijk geholpen om die transitie überhaupt te kunnen maken. Dat geldt zeker ook voor het gebruik van het zogenaamde PACS, het beeldinformatiesysteem voor de opslag en verwerking van medische beelden. Hoe, daar kijken we in deze blog naar.
Clouddienstverleners kunnen relatief eenvoudig getoetst worden op security aan de hand van ISO- of NEN-standaarden en certificeringen. En ten aanzien van privacy is een verwerkersovereenkomst inmiddels ook al standaard onderdeel van elke contractenset. Deze nieuwe vormen van clouddienstverlening bieden diverse voordelen. Die lopen uiteen van plug-and-play tot aan het uitbesteden van complexe beheertaken. Maar wat zijn de marktontwikkelingen hierin rondom PACS?
Even voor de duidelijkheid: PACS staat voor Picture Archiving and Communication System (PACS). Het is een beeldinformatiesysteem dat het mogelijk maakt om via computers de digitale beelden gemaakt op beeldvormende en functieafdelingen zoals Radiologie en Cardiologie, op te slaan, te verwerken, archiveren en beschikbaar te stellen aan de aanvragende medisch specialisten.
Cloud-varianten PACS
PACS wordt inmiddels via diverse vormen van clouddienstverlening aangeboden. Om te beginnen, zetten we deze uiteen:
1. Housing
Het PACS draait op hardware in een extern datacenter. Het ziekenhuis/de afnemer is daarbij nog wel eigenaar van de hardware, maar besteedt de inrichting en het onderhoud daarvan samen met de PACS-software uit aan de dienstverlenende partij. Het ziekenhuis draagt dan alleen nog zorg voor het netwerkbeheer en de werkplekken. Vaak gaat dit gepaard met een businessmodel aan de hand van een periodiek tarief, gebaseerd op afname voor de totale dienstverlening van gebruik, support en onderhoud. Bij initiële implementatie heeft de afnemer dan te maken van kosten van de hardware en implementatie en integratie van het PACS. Licentie-, support- en onderhoudskosten zijn verwerkt in het periodieke tarief.
2. Hosting
Zowel de hardware/hosting als de software maakt onderdeel uit van de dienstverlening. PACS-leveranciers gaan hierbij een samenwerking aan met hostingpartij, waarvandaan het PACS dan beschikbaar wordt gesteld. Bij het ontstaan van deze dienstverlening zag je dat vaak nog de samenwerking werd aangegaan met een datacenter en daarmee gebruik werd gemaakt van een zogenaamde private cloud.
Tegenwoordig wordt ook steeds meer gebruik gemaakt van public cloud computing platforms zoals Microsoft Azure en Amazon Web Services. Bij een initiële PACS implementatie is slecht sprake van een eenmalige implementatie en integratie van het PACS. De kosten van hardware, licenties, support en onderhoud worden verwerkt in een periodiek tarief gebaseerd op afname.
3. Software as a Service
Deze vorm van dienstverlening heeft als nadrukkelijke onderscheid dat de aangeboden software ontworpen, ontwikkeld en uitgerold wordt in de cloud. Een cloud native PACS-oplossing biedt een krachtige architectuur, die geoptimaliseerd is voor snelheid, flexibiliteit en schaalbaarheid Belangrijkste voordeel hierbij is dat de software die nog lokaal geïnstalleerd moet worden tot een absoluut minimum is beperkt.
Verschillen PACS-leveranciers
Als we dan naar de Nederlandse markt kijken, zijn er nog best wel wat verschillen in hoe de diverse PACS-leveranciers invulling geven aan deze vorm van dienstverlening en de term SaaS. De meeste PACS-oplossingen zijn van oudsher on-premise applicaties en maken daarin een transitie naar cloud- en webgebaseerd om mee te kunnen in de trendontwikkelingen van vandaag. Bij deze leveranciers is in hun clouddienstverlening vaak daarom nog wel sprake van diverse lokale software-installaties.
Hierbij zie je dat de transitie van on premise naar cloud en web niet eenvoudig is. Vooral in het kunnen bieden van dezelfde performance en functionaliteit vergelijkbaar aan een on premise client installatie, zit de grootste uitdaging. Wat daar nog bij komt kijken, is dat doorontwikkeling op twee sporen voortgezet moet worden. Daarmee wordt de ontwikkelcapaciteit verdeeld over doorontwikkeling van de on-premise variant en cloud/web variant.
Eenvoudige uitrol
In vergelijking met een on premise PACS is uitrol van een native cloud PACS een stuk eenvoudiger. Performance is veelal geen issue, waardoor het goed mogelijk is om zelfs met een beperkte WiFi-verbinding met een streamingprotocol gemakkelijk een CT te doorlopen.
De volledige functionaliteit zoals we dat kennen op de diagnostische werkplek van de radioloog is nog in ontwikkeling. Voordeel echter is wel dat ontwikkeling vlotter kan gaan, omdat er maar op één product/suite wordt ontwikkeld. En last, but not least, biedt een native cloud PACS vaak al standaard veel mogelijkheden op toegang vanaf externe locaties, maar ook toegang aan externen zoals patiënten of externe zorgverleners. Dit vergemakkelijkt extern of thuiswerken, maar ook externe beelduitwisseling.
Maar waar zitten dan de risico's van PACS on cloud? Inmiddels gaat een aantal early adopters terug naar on premise. In deze stap worden zij nu vooral geconfronteerd met migratieproblematiek. Dan gaat het over het gelijktijdig draaien van productie en het uitvoeren van een migratie over een beperkte datalijn. Dit kost vooral ontzettend veel doorlooptijd. Het is daarom een belangrijke tip om op voorhand al een exit-strategie uit te werken en mee te nemen in de contractering.
Met de opmars naar de cloud, komt het vraagstuk of het PACS ook naar de cloud kan steeds vaker aan de orde. Vragen hierover? Neem dan contact op met Gisèle Tjong-A-Hung (gisele.tjong@imagrs.nl).
Lees over ontwikkelingen op PACS-gebied ook nieuwsberichten zoals deze op ICT&health.
