Uit onderzoek onder leiding van het Radboudumc is een PET-scan ontwikkeld die met hoge betrouwbaarheid goedaardige tumoren (insulinomen) opspoort in de alvleesklier. Met de huidige scans zijn deze insulinomen vaak niet te vinden, terwijl ze wel klachten veroorzaken door een te lage bloedsuikerspiegel. Dit soort tumoren zaait bijna nooit uit, maar kan wel problemen veroorzaken. Door een te hoge productie van insuline komt er te weinig suiker in het bloed.
Is de tumor eenmaal gevonden, dan is een operatie mogelijk. In de alvleesklier zitten cellen die insuline maken, de zogenaamde bètacellen. Insuline is een hormoon dat zorgt dat het lichaam suiker uit het bloed haalt en opslaat in bijvoorbeeld spiercellen. Zo regelt insuline de bloedsuikerspiegel in het lichaam. In zeldzame gevallen ontsporen de bètacellen en ontstaat een goedaardige tumor, een insulinoom.
Diagnose en onderzoek
“Vaak duurt het lang voordat mensen een diagnose krijgen. We kunnen bloedtesten doen, maar die kunnen niet bevestigen of de oorzaak een tumor is en waar die zit. En verder zijn er verschillende scans beschikbaar: CT, MRI en PET. Maar daar is het insulinoom niet altijd goed op te zien”, legt vertelt Marti Boss, eerste auteur van de publicatie.
De tumor verwijderen met een operatie lost de problemen op, maar daarvoor moet bekend zijn waar de tumor zit. Martin Gotthardt, hoogleraar Nucleaire Geneeskunde van het Radboudumc vertelt dat vroeger de chirurgen plakjes afsnijden van de alvleesklier net zo lang ze de tumor tegenkwamen. Dat betekende soms dat de alvleesklier zo goed als helemaal verdwenen was. Leven zonder een alvleesklier kan wel maar dat heeft wel tot zware diabetes tot gevolg. Je moet dan steeds op je bloedsuikerspiegel letten. Daarom zijn betere scans van de alvleesklier zeer gewenst.
Nieuwe scan
Gotthardt ontwikkelde met zijn team een geheel nieuwe scan, de zogenaamde Exendin-PET-scan, waarmee ze insulinomen nauwkeurig kunnen lokaliseren. Eerder publiceerden ze de resultaten van een onderzoek bij kinderen, waarbij het insulinoom aangeboren is. Nu laten ze de bevindingen zien van een studie in volwassenen, waarbij het insulinoom langzaam is ontstaan.
Aan de studie deden 69 volwassen patiënten mee met een verdenking op een insulinoom. Met de Exendin-PET-scan vonden de onderzoekers de tumoren in 95% van de patiënten, tegen 65% met de huidige PET-scan. In combinatie met CT en MRI werd met de huidige PET-scan meestal alsnog de tumor gevonden, maar in 13% van de gevallen was het insulinoom alleen zichtbaar op de nieuwe scan.
Hagedis
De nieuwe scan is gebaseerd op een stofje in het speeksel van het gilamonster, een soort hagedis die leeft in woestijngebied in de Verenigde Staten. Gotthardt vertelt dat al bekend was dat dit stofje zich specifiek kan binden aan een molecuul op deze tumoren, de GLP1-receptor. Omdat het stofje uit het speeksel in het menselijk lichaam niet zo stabiel bleek, hebben ze daarom een chemisch stabielere variant gemaakt met de naam. Exendin. Daaraan wordt een radioactieve stof gekoppeld zodat het zichtbaar is op een PET-scan. OP die manier brengt Exendin de insulinomen goed in beeld.
De volgende stap is om de Exendin-PET-scan in de kliniek te brengen als de standaard scan voor mensen met verdenking op een insulinoom. Hiervoor gaan de onderzoekers analyseren hoe de scan de kwaliteit van leven van de patiënten verbetert en hoeveel geld er kan worden bespaard als andere scans zoals de CT en MRI niet meer nodig zijn. Daarnaast onderzoekt het team van Gotthardt in een nieuw onderzoeksproject (LightCure) de mogelijkheden om Exendin in te zetten voor de behandeling van insulinomen.
Beter in tumoren kijken
Onderzoekers van het LUMC zijn er onlangs nog in geslaagd om met nieuwe, geavanceerde technieken dieper dan ooit in tumoren door te dringen. Daarmee kunnen ze in tumorweefsel de stofwisseling van individuele cellen in kaart brengen. De onderzoekers kunnen zien welke cellen in de tumor zitten en ook hoe deze zich gedragen. Deze wetenschap kan bijdragen aan de ontwikkeling van nieuwe therapieën tegen kanker. In de studie die is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Methods, beschrijven de onderzoekers hoe de combinatie van de twee technieken een beter idee geven van de zogeheten tumoromgeving.
