Voor oudere patiënten betekent een bezoek aan de spoedeisende hulp (SEH) van een ziekenhuis vaak het begin van een verdere achteruitgang van de gezondheid en het zelfstandig functioneren. Onderzoekers van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) en Alrijne Ziekenhuis hebben nu een screeningsinstrument ontwikkeld om direct bij binnenkomst per oudere patiënt een inschatting te maken van het risico op achteruitgang.
Over het onderzoek is een artikel gepubliceerd in The Netherlands Journal of Medicine. De onderzoekers verwachten dat het screeninginstrument over een jaar inzetbaar is bij alle SEH’s in Nederland. Arts-onderzoeker ouderengeneeskunde Jelle de Gelder noemt het screeninginstrument, waarvan inmiddels een app beschikbaar is voor praktisch gebruik, een belangrijke stap om op een wetenschappelijke manier de zorg voor ouderen op de spoedeisende hulp te verbeteren.“Dat is hard nodig, want het aantal ouderen dat op de eerste hulp van ziekenhuizen belandt groeit en oudere patiënten lopen extra risico. Zo is 10 procent van de ouderen die de SEH bezoeken binnen drie maanden na dat bezoek overleden. En bij 20 tot 40 procent is het functioneren sterk achteruit gegaan. “In de praktijk betekent dat bijvoorbeeld dat iemand die voorheen zichzelf kon aankleden of zelf naar het toilet kon gaan, daar nu extra hulp bij nodig heeft.”
Door op basis van een aantal criteria al op de SEH te voorspellen welke ouderen tot de kwetsbare groep behoren, kan hier sneller op worden ingespeeld, stelt vertelt internist ouderengeneeskunde en projectleider Simon Mooijaart. “Dat kan al tijdens de behandeling op de SEH door het meenemen van het hoge risico in behandelbeslissingen en door beschermende maatregelen te nemen om achteruitgang te voorkomen. Maar ook na het SEH-bezoek. Bijvoorbeeld door als de patiënt weer naar huis gaat, de huisarts of verpleeghuisarts goed in te lichten en aanvullende zorg en hulp te regelen.”
Voorspelmodel
De betrokken onderzoekers van het LUMC hebben in samenwerking met medische professionals van Alrijne een dergelijk voorspelmodel ontwikkeld. De basis wordt gevormd door gegevens uit de APOP-studie, wereldwijd de grootste studie naar ouderen op de eerste hulp. Aan 1632 patiënten van 70 jaar en ouder die de spoedeisende hulp van het LUMC en van Alrijne Ziekenhuis bezochten, werd een vragenlijst voorgelegd. Bovendien werden alle patiënten na hun bezoek gevolgd om te kijken wie overleed en wie in functioneren achteruitging.Jacinta Lucke, SEH-arts in opleiding en onderzoeker, zegt hierover: “Dankzij de vragenlijst kregen wij direct bij binnenkomst een beeld van het medicijngebruik, de thuissituatie, de mobiliteit en eventuele tekenen van verwardheid van de patiënt. Deze gegevens blijken samen een goede voorspellende waarde te hebben voor hoe het verder zal gaan met de patiënt.”
Vertaling naar praktijk
Nu moet een vertaling naar de praktijk volgen, zodat er volgend jaar een praktisch bruikbaar instrument is voor alle SEH’s. Het screeningsmodel is al beschikbaar in een APOP-app waarin risico’s gekoppeld zijn aan maatregelen.Mooijaart : “Op dit moment werken we samen met onder andere huisartsen, artsen in het ziekenhuis en SEH-zorgverleners aan de vraag welke maatregelen bij hoog risico-patiënten het best zijn om te nemen. Ook willen we scholing aanbieden aan zorgverleners, zodat ze beter kunnen inspelen op de eigenschappen en behoeftes van oudere patiënten. Samen met het screeningsmodel vormt dit een totaalpakket, waarvan we verwachten dat de meeste SEH’s in Nederland hem binnen een jaar kunnen gaan gebruiken.”
