Om incidenten te voorkomen en om van elkaar te leren, is goed samenwerken in een ziekenhuis heel belangrijk. In nabesprekingen wordt de gang van zaken vaak geëvalueerd. Maar promotieonderzoeker in het LUMC, Veerle Heesters, weet dat herinneringen van hoe zaken zijn verlopen, niet altijd even betrouwbaar zijn. Het onderzoek resulteerde uiteindelijk in een toolbox waarmee ziekenhuisafdelingen zelf aan de slag kunnen met videoanalyse om teamwork te verbeteren.
Heesters onderzocht vier jaar lang videoreflectie op de intensive care neonatologie van het LUMC. De intensive care neonatologie behandelt te vroeg geboren baby's en zieke pasgeborenen die intensieve zorg nodig hebben na de geboorte. De afdeling filmt handelingen zoals de opvang van een baby direct na de geboorte en acute ingrepen zoals het inbrengen van een beademingsbuis.
Uitgebreider filmen
Tien jaar geleden begon die ‘videoreflectie’ met een camera boven een bedje. Toen was dat nog zonder geluid en van de zorgverleners kwamen alleen de handen in beeld. Heesters vertelt dat op een gegeven moment het team samen de beelden gingen terugkijken. Volgens haar gingen medewerkers bewuster nadenken over handelingen en zich beter aan richtlijnen houden.
De jaren erna is de afdeling het filmen gaan uitbreiden. Inmiddels hangt er een camera aan de muur die de hele kamer in beeld brengt en ook geluid opneemt. Heesters vertelt dat ze zijn gaan filmen met een speciale bril. Hierdoor krijg je een ‘point of view’ shot waardoor je een opname krijgt van wat de drager van de bril ziet en hoort. Ook is het filmproces volgens haar nu zo uitgebreid dat zorgverleners herkenbaar in beeld komen.
Beelden verwijderen
Een belangrijke voorwaarde bij het filmen is het waarborgen van de privacy. Zorgverleners moeten per keer toestemming geven om gefilmd te worden en dat de beelden mogen worden gebruikt bij een teambespreking. Na een bespreking worden de beelden altijd verwijderd. De videosessies vinden op een later moment plaats. De betrokken artsen en verpleegkundigen kijken samen met de rest van het team een van tevoren gekozen deel uit de video-opname terug en bespreken de beelden. Dat vraagt volgens Heesters een bepaalde kwetsbaarheid van collega's.
Daarom zijn er feedbackregels opgesteld en per sessie wordt er een voorzitter aangewezen aan die de bespreking leidt. Een videosessie geeft een zorgmedewerker de mogelijkheid om iets uit de dagelijkse praktijk te bespreken en eventueel te verbeteren of veranderen. Videoreflectie is bedoeld om medewerkers van elkaar te laten leren, niet om elkaar de les te lezen.
Voor haar promotieonderzoek deed Heesters veel kwalitatief onderzoek naar videoreflectie op de neonatologie-afdeling van het LUMC. Daaruit bleek onder meer dat de sessies hebben geleid tot verbeteringen op het gebied van richtlijnen en protocollen. Ook werden er tips en tricks gegeven voor het uitvoeren van procedures. Er werd input gegeven voor onderzoek en voor ontwikkelingen op het gebied van training en onderwijs.
Tijdens de studie interviewde Heesters artsen en verpleegkundigen over het gebruik van Neoflix. "Daar kwam onder meer uit naar voren dat je een team in het begin vooral moet laten wennen aan videoreflectie. Laat zorgverleners daarom eerst bij wat feedbacksessies aanwezig zijn, voordat ze zelf beginnen met opnames", aldus de promovendus.
Recall bias
Overigens is de naam ‘Neoflix’ bedacht door de zorgverleners. Het is een samentrekking van de afdeling Neonatologie en Netflix. Verder legt het onderzoek van Heesters ook bloot dat zorgverleners zich zaken na een behandeling anders herinneren dan hoe die in werkelijkheid zijn gegaan. In de wetenschap staat dit fenomeen bekend als ‘recall bias’. Op acute momenten is iedereen zo met een eigen taak bezig, dat mensen niet altijd doorhebben wat om hen heen gebeurt. Documentatie op basis van herinneringen is dan niet toereikend, terwijl je met video echt goed kunt reflecteren, volgens Heesters.
Het gebruik van videoreflectie op de afdeling neonatologie van het LUMC heeft de aandacht getrokken van andere afdelingen en andere ziekenhuizen. Als antwoord op die interesse ontwikkelde Heesters een toolbox, die die voor iedereen te raadplegen is. De toolbox biedt handvatten voor afdelingen en ziekenhuizen om aan de slag te gaan met videoreflectie. Daar zitten hele praktische tips in, zoals hoe begin je met filmen? De toolbox is bewust geen kant-en-klaar-pakket. Het idee is namelijk dat afdelingen hun eigen invulling kunnen geven aan het concept.
Bewaking via AI
Er wordt vaker onderzoek gedaan naar een veilige neonatale intensive care. Begin vorig jaar promoveerde Gabriele Varisco nog aan de afdeling Applied Physics van de Technische Universiteit Eindhoven. Varisco onderzocht op welke manieren vroeggeboren kinderen in neonatale ICU´s optimaal kunnen worden bewaakt. Hierbij maakte hij onder meer gebruik van kunstmatige intelligentie, concentreerde hij zich op het minimaliseren van valse alarmen en het eerder ontdekken van apneu bij vroeggeboren kinderen.
