Een uitgebreid onderzoek, waarbinnen de gegevens van meer dan 45.000 personen geanalyseerd zijn, heeft uitgewezen dat het risico op een beroerte voorspeld kan worden met behulp van een vasculaire 'vingerafdruk' op de lichtgevoelige weefsellaag aan de achterkant van het oog, het netvlies. De voorspellingen zijn, zo blijkt uit het onderzoek, net zo nauwkeurig dan die aan de hand van traditionele risicofactoren bepaald worden. Het grote voordeel is dat voor de nieuwe methode geen dure, en soms invasieve, laboratorium tests nodig zijn.
De vingerafdruk die gemaakt wordt, bevat 29 indicatoren van vasculaire gezondheid. De onderzoekers, wiens resultaten online gepubliceerd zijn in het tijdschrift Heart, stellen dat het een praktische en gemakkelijk implementeerbare methode is die in het bijzonder ook geschikt is voor toepassing in de eerstelijnszorg.
Fundusfoto van de achterkant van het oog
Het is bekend dat het ingewikkelde vasculaire netwerk van het netvlies anatomische en fysiologische kenmerken gemeen heeft met die van de hersenen. Daardoor is een fundusfoto een ideale kandidaat voor het beoordelen van schade door systemische gezondheidsproblemen, zoals diabetes. Echter, voor het voorspellen van het risico op een beroerte was dit nog niet volledig onderzocht, vooral vanwege wisselende onderzoeksresultaten en inconsistent gebruik van de gespecialiseerde beeldvormingstechniek voor fundusfotografie, zo stellen de onderzoekers.
Met de komst van machine learning (AI), zoals het Retina-based Microvascular Health Assessment System (RMHAS), zijn mogelijkheden geopend voor de identificatie van biologische markers die nauwkeurig het risico op een beroerte kunnen voorspellen zonder de noodzaak van invasieve laboratoriumtests.
Onderzoek
Om dit verder te onderzoeken, maten ze 30 indicatoren in vijf categorieën van netvliesvasculaire architectuur op fundusfoto's van 68.753 deelnemers aan de UK Biobank-studie. De vijf categorieën omvatten kaliber (lengte, diameter, verhouding) dichtheid, verdraaiing, vertakkingshoek en complexiteit van de aders en slagaders.
Ook hielden ze rekening met mogelijk invloedrijke risicofactoren: demografische en sociaaleconomische achtergrondfactoren, levensstijl en gezondheidsparameters, waaronder bloeddruk, cholesterol, HbA1c (bloedglucose-indicator) en gewicht (BMI). De uiteindelijke analyse omvatte 45.161 deelnemers (gemiddelde leeftijd 55 jaar). Gedurende een gemiddelde controleperiode van 12,5 jaar kregen 749 deelnemers een beroerte. Deze mensen waren significant ouder, man, rokers en hadden diabetes. Ze hadden allemaal overgewicht, een hogere bloeddruk en een lager 'goed' cholesterolgehalte. Kortom, de bekende risicofactoren voor een beroerte.
In totaal werden 118 netvliesvasculaire meetbare indicatoren opgenomen, waarvan er 29 significant geassocieerd waren met het risico op een eerste beroerte na correctie voor traditionele risicofactoren. Meer dan de helft (17) waren dichtheidsindicatoren; acht vielen in de categorie complexiteit; drie waren kaliberindicatoren; en één viel onder de categorie verdraaiing. Elke verandering in dichtheidsindicatoren werd geassocieerd met een verhoogd risico op een beroerte van 10 tot 19 procent, terwijl vergelijkbare veranderingen in kaliberindicatoren werden geassocieerd met een verhoogd risico van 10 tot 14 procent.
Nog geen harde conclusies
Deze 'vasculaire vingerafdruk' van het netvlies was, zelfs in combinatie met alleen leeftijd en geslacht, net zo goed als het gebruik van traditionele risicofactoren alleen voor het voorspellen van toekomstig risico op een beroerte, zo bleek uit de bevindingen. Omdat dit een observationele studie betreft, kunnen er geen harde conclusies worden getrokken over oorzaak en gevolg. De onderzoekers erkennen bovendien dat de bevindingen mogelijk niet van toepassing zijn op verschillende etniciteiten, aangezien de meeste deelnemers van de UK Biobank blank zijn.
“Gezien het feit dat leeftijd en geslacht direct beschikbaar zijn en netvliesparameters kunnen worden verkregen door routinematige fundusfotografie, biedt dit model een praktische en gemakkelijk implementeerbare aanpak voor het beoordelen van het risico op een beroerte, met name voor de eerstelijnsgezondheidszorg en omgevingen met weinig middelen”, aldus de onderzoekers.
