Nieuwe technologieën in de zorg kunnen veel voordelen opleveren voor patiënten, maar hebben soms negatieve gevolgen of bieden geen echte toegevoegde waarde. Momenteel wordt pas beoordeeld of een nieuw product moet worden gebruikt of vergoed wanneer het (bijna) op de markt komt. Onderzoeker en hoogleraar Janneke Grutters van het Radboudumc pleit ervoor om al veel eerder in het proces mee te kijken en indien nodig bij te sturen. Het academisch ziekenhuis heeft Grutters voor een periode van vijf jaar benoemd tot hoogleraar Vroege Health Technology Assessment om dit nog sterk in ontwikkeling zijnde vakgebied voorzien van een methodologisch én praktisch fundament.
Grutters is sinds 2012 op HTA-gebied actief binnen het Radboudumc, de eerste jaren vooral nog op het gebied van beoordeling van kosteneffectiviteit. “Dat schoof echter steeds meer op richting vroegere stadia, omdat je dan makkelijker kunt bij sturen", vertelt zij in ICT&health 1. "Bijvoorbeeld door aan te geven dat een technologie elders in het zorgpad meer oplevert, of voor een andere groep patiënten dan oorspronkelijk beoogd.”
Potentie in meeste innovaties
Het gaat dan niet zozeer om de vraag beantwoorden of een innovatie waar voor zijn geld biedt, maar hoe er de meeste waarde uit gehaald wordt. In de meeste innovaties zit potentie, schetst Grutters. “Maar hoe vroeger je erbij betrokken wordt om te evalueren, des te eerder kun je bepalen of men de juiste richting in gaat om die maximale waarde te bieden, wat alternatieve richtingen of ontwikkeltrajecten zijn, et cetera.”
Dit leidde bij het Radboudumc tot de wens om vroege evaluatie van innovaties door de hele organisatie heen structureel in te bedden. Deze wens werd volgens Grutters gestimuleerd door wetenschapsfinancierders zoals ZonMW en NWO, die willen weten of er maatschappelijke waarde voortkomt uit de investeringen in bijvoorbeeld translationeel onderzoek. Een vroege analyse van innovaties kan helpen om hierover meer zekerheid te krijgen. Reden om Grutters als hoogleraar Vroege Health Technology Assessment aan te stellen.
“Met dit hoogleraarschap wil het Radboudumc benadrukken dat het een innovatieve instelling is die niet alleen zoveel mogelijk wil innoveren, maar daarmee ook zoveel mogelijk aan de zorg wil toevoegen. Zo kan het ziekenhuis zich nadrukkelijk op de kaart zetten. En ook al staat er ‘technology’ in het hoogleraarschap, het kan bij zo’n vroege evaluatie ook gaan om een nieuwe organisatievorm, nieuwe processen en zelfs nieuwe medicatie.”
Diverse taken
De kersverse hoogleraar heeft een team van mensen om zich heen om de diverse taken van het hoogleraarschap in te vullen. Deels gaat het om het onderwijsstuk: capaciteit opbouwen van mensen die een vroege evaluatie van innovaties kunnen uitvoeren.
Daarnaast onderzoekt Grutters a) het zo goed mogelijk uitvoeren van evaluaties en b) overkoepelende methodologie om evaluaties te verbeteren en om vroegtijdige evaluaties structureel in te bedden. Zodat het voor innovatoren normaal wordt om met zo’n vroeg evaluatie aan de slag te gaan. In het Radboudumc, maar ook nationaal of zelfs buiten de landsgrenzen.
In het DNA krijgen
Hoewel Grutters al haar opgaven als een uitdaging ziet om mee aan de slag te gaan, verwacht zij dat het in het DNA krijgen van vroegtijdige innovaties waar dat meerwaarde levert, de grootste uitdaging zal zijn. “Het is mens eigen om te denken: het kan, dus we gaan het doen. We vergeten om na te denken of en zo ja, wat een innovatie toevoegt. Dit veranderen, lijkt me vrij complex. Zeker om zo’n evaluatie snel te doen. Onderzoeken, innovaties ontwikkelen, dat duurt al vrij lang. Dan wil je daar niet nog meer tijd aan toevoegen omdat een evaluatie voor oponthoud zorgt.”
Lees het hele interview met Janneke Grutters in ICT&health 1, die halverwege februari verschijnt.
