Het ministerie van VWS verwacht eind mei een al eerder aangekondigde 'proof of concept'-app gereed te hebben ter aanvulling op het bron- en contactonderzoek. In juni kunnen de eerste proeven uitgevoerd worden. Daarbij komt niet alleen aan bod of de app meerwaarde heeft in de strijd tegen het coronavirus. Ook randvoorwaarden voor succesvolle adoptie worden bekeken, zoals privacy, veiligheid en digitale inclusie. Dat schrijft minister Hugo de Jonge in de COVID-19 Update stand van zaken die hij op 19 mei naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.
Eerder in mei kondigde de bewindsman al aan dat er toch een corona-app zal worden ingezet ter ondersteuning van bron- en contactonderzoek door GGD’s. De app wordt gebaseerd op de toepassing die Google en Apple momenteel ontwikkelen. Daarmee kan op elke Android en iOS-smartphone Bluetooth op de achtergrond aan staan. Afgelopen april liep een eerdere zoektocht naar een tracking- en tracing app op niets uit. Er was vanuit veel hoeken kritiek op het gebrek aan duidelijkheid over privacy en veiligheid van de app.
Bredere verkenning
VWS gaf daarop aan hiervan geleerd te hebben en in te zetten op een veel bredere verkenning naar digitale ondersteuning van de GGD's, waar ook gedragseffecten van een corona-app op de Nederlandse bevolking zou worden meegenomen. Daartoe wil De Jonge ook actuele anonieme telecomdata inzetten naast vaak oudere data zoals van Nivel-peilstations. Omdat de Autoriteit persoonsgegevens stelt dat voor de inzet van dergelijke data (zoals locatiegegevens) nieuwe wetgeving nodig is, wordt er momenteel een wijziging van de Telecomwet voorbereid.
Voor de inhoudelijke invulling van waar een app aan moet voldoen, zijn een Taskforce digitale ondersteuning bestrijding COVID-19 en een Taskforce Gedragswetenschappen opgestart. Ook is er een begeleidingscommissie ingesteld. In een aparte bijlage heeft VWS opgenomen wie er zitting hebben in de taskforces en de commissie.
De GGD heeft het eerste concept ‘programma van eisen’ voor digitale ondersteuning (voor bron- en contactonderzoek) opgestuurd naar De Jonge. 'Ik verwacht hierover volgende week een advies van de multidisciplinaire Begeleidingscommissie. Dit advies betrek ik bij de realisatie', zo schrijft de minister.
GGD wil corona-app
Het programma van eisen stelt dat er, aanvullend op het bestaande bron- en contactonderzoek, behoefte is aan een corona-app die nabijheid anoniem registreert. Zo kunnen meer (want ook niet herinnerde) contacten van een besmet persoon sneller (digitaal) worden opgespoord. Wie langere tijd nabij een besmet persoon is geweest krijgt een daarbij passend 'handelingsperspectief' (in lijn met het protocol bron- en contactonderzoek COVID-19).
Het is volgens De Jonge de bedoeling dat mensen met klachten in de app een test kunnen aanvragen. Mensen die besmet zijn, kunnen dat in de app melden. Omdat alles volledig anoniem gebeurt, staat het gebruik van de app naast het reguliere bron- en contactonderzoek.
Om digitale toepassingen als een app te realiseren, heeft VWS een programma Realisatie digitale ondersteuning ingericht onder leiding van een ervaren programmadirecteur. Ook is een bouwteam samengesteld, dat begint met eerdergenoemde app.
'Ter voorbereiding zijn afgelopen week de mogelijkheden tot hergebruik van bestaande broncodes onderzocht. Ook is er afstemming geweest met Google en Apple en diverse Europese landen', schrijft De Jonge. 'Er is bijgedragen aan het programma van eisen en dit is vertaald naar een eerste beeld van hoe een app eruit zou kunnen komen te zien.' Verder is een eerste versie van de architectuur gemaakt, is bepaald dat wordt gewerkt met open source broncode op basis van de European Union Public Licence (EUPL) en is ook bepaald dat deze broncode op Github zal worden gepubliceerd.
Transparantie bij ontwikkeling app
De voorbereidingen voor de bouw van een 'proof of concept' zijn daarmee afgerond. De eerstvolgende stap is het realiseren ervan. De Jonge garandeert ook transparantie. Zo zullen alle tussenresultaten openbaar zijn. Iedereen die wil kan meekijken en voorstellen doen. Verder worden aspecten zoals privacy, risico’s voor de nationale veiligheid en informatieveiligheid vanaf het begin meegenomen.
De Jonge: 'Er wordt een Data protection impact assessment (DPIA) opgesteld die al in concept openbaar zal worden gemaakt. Ook zullen onder meer het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC) en de Autoriteit Persoonsgegevens worden betrokken.'
Niet alleen wordt de mogelijke meerwaarde van een app in de bestrijding van het coronavirus hierbij onderzocht, ook worden zaken als adoptie, gedragseffecten, privacy, digitale inclusie, informatieveiligheid en nationale veiligheidsrisico’s meegenomen. De Jonge verwacht de Tweede Kamer in juli te kunnen informeren over de resultaten. Bij positieve resultaten van de proeven met de app zal hij een voorstel voor invoering te kunnen doen.
