3D-beeldvormingssystemen, virtual reality en 3D-implantaatprinten: tandheelkunde wordt beschouwd als een van de meest geavanceerde vakgebieden van de geneeskunde. Welke baanbrekende technologieën gebruikt de tandarts, welke komen eraan? En waarom staan er anno 2023 nog steeds geen robots in tandartspraktijken. Tandheelkundige robots kunnen grote precisie bieden. De schijnbaar onbreekbare barrière zijn patiëntveiligheid en psychologisch weerstand.
Vanuit het perspectief van de patiënt is het symbool van de ontwikkeling van de tandheelkunde de tandheelkundige 'eenheid'. Dit zijn onder meer de tandartsstoel en gereedschappen zoals een ultrasone scaler, tandheelkundige handstukken, een bedieningspaneel voor de stoel en een zuigmachine. De tandarts heeft ook een scherm waarop de patiënt röntgenfoto's of het resultaat van een tandheelkundige implantaatprocedure kan bekijken.
Tandheelkunde thuis
Nieuwe tandheelkundige technologieën dringen ondertussen de woning binnen: slimme tandenborstels monitoren de gewoonten van gebruikers en de precisie van het tandenpoetsen. Gegevens worden naar een mobiele app gestuurd, waar de gebruiker bijvoorbeeld kan controleren welke delen van de mond meer aandacht nodig hebben.
Digitale röntgentechnologie met hoge resolutie met verminderde blootstelling aan straling en kegelbundeltomografie ontwikkelt zich ook snel. Hiermee is een driedimensionaal beeld van de hele kaak mogelijk is,. De intraorale scanner verdringt de onaangename tandheelkundige ervaring tijdens orthodontische en prothetische behandelingen, waardoor een nauwkeurig digitaal beeld ontstaat. Lasers worden gebruikt om tandvleesaandoeningen en het bleken van tanden te behandelen. CAD/CAM-ontwerptechnologieën vergemakkelijken de productie van perfect passende tandvullingen zoals kronen en bruggen.
Tandarts op afstand
Hoewel het moeilijk zou zijn om tandheelkundige behandelingen op afstand uit te voeren, kan ‘teletandgeneeskunde’ worden toegepast om de toestand van de tanden te beoordelen, tand- en tandvleesaandoeningen vroegtijdig te diagnosticeren en het behandelingsproces te monitoren. Bijna iedereen heeft al een apparaat hiervoor: een smartphone met een camera.
Tandheelkundige laboratoria gebruiken inmiddels al jaren 3D-printers om protheses, orthodontische modellen en implantaten te vervaardigen. AI-systemen berekenen de kans op succes voor complexe procedures, zoals apicectomie, en ontwerpen gepersonaliseerde behandelplannen.
Verder helpen virtuele en augmented reality om patiënten voor te lichten en procedureresultaten in de cosmetische tandheelkunde te simuleren. VR/AR kan ook worden gebruikt om de aandacht van de patiënt af te leiden tijdens procedures. Vooral als de patiënt dentofobie heeft - een angst voor tandheelkundige behandelingen.
De toekomst
Tandheelkunde streeft ernaar om pijnlijke procedures achter zich te laten. Wetenschappers werken onder meer aan biotechnologieën die bescherming bieden tegen tandbederf en aan implanteerbare tandkiemen die zich kunnen ontwikkelen op de plaats van gaatjes.
Er zijn ook al eerste successen geboekt op het gebied van de robottandheelkunde. Vooral op het gebied van de implantologie, waarvoor hoge precisie vereist is. De eerste volledig autonome procedure voor het inbrengen van robotimplantaten werd in 2017 uitgevoerd in een kliniek in Xi’an, China. De implantaten zijn gemaakt met een 3D-printer en de inbeddingsfout bedroeg slechts 0,3 mm. Er wordt geschat dat in China 400 miljoen mensen implantaten nodig hebben, maar er zijn niet genoeg gekwalificeerde deskundigen.
Minder invasieve procedure
In 2017 keurde de Amerikaanse FDA het gebruik van het robotsysteem Yomi goed om tandartsen te helpen bij het inbrengen van implantaten. De voordelen zijn onder meer een soepele reactie op de bewegingen van de patiënt en tijdige beeldvorming om de procedure minder invasief te maken.
Hoewel robots patiënten onder narcose kunnen opereren, is het moeilijk voor te stellen dat iemand zou toestaan dat een robot een mechanische arm met een boor in de mond steekt. Dat wekt meteen angst. De robot voelt immers de pijn van de patiënt niet en heeft geen empathie. Een barrière voor het gebruik van robotica om bederf te behandelen is de noodzaak om te reageren op de bewegingen van de patiënt.
Alternatief: minirobot helpt tandarts
De tandarts kan de de boor in een klassieke robotarm niet gebruiken vanwege de veiligheid van de patiënt. Maar daar is een oplossing voor: minirobots die direct op de tand in de mond worden geplaatst en worden bestuurd door de tandarts, net als het chirurgische systeem van Da Vinci. Het zou een hoge stabiliteit bieden en de angst van de patiënt minimaliseren. Bovendien zou het voor de patiënt comfortabeler kunnen zijn, omdat hij zijn mond niet voortdurend wijd open hoeft te houden.
De meeste innovatie op het gebied van tandheelkundige robotica momenteel vindt plaats in China, vanwege het eerdergenoemde grote tekort aan tandartsen. Dit tekort bestaat ook vanwege het feit dat tandartsen niet zo gerespecteerd worden als andere medische specialismen. Deze positie kan nu helpen om van China een doorbraakland te maken voor robotica in de tandheelkunde.
Dit artikel staat ook op ICT&health International.
