Voor de eerstelijns zorg draagt de coöperatie Zelfzorg Ondersteund (ZO) al jarenlang succesvol bij aan de implementatie van zelfzorg voor chronisch zieke mensen. Binnen ZO werken vertegenwoordigers van patiënten, zorgverleners en zorgverzekeraars samen om ondersteunde zelfzorg een logisch en integraal onderdeel te maken in het leven voor iedereen met een (chronische) ziekte in Nederland.
Vanuit ZO is een werkwijze ontwikkeld met getrainde eerstelijns zorgverleners waardoor aan de
patiënt zelfmanagement-op-maat inclusief e-health wordt geboden, terwijl de
zorgverleners hun patiënten op een meer coachende wijze benaderen en precies weten op welke manier hij of zij de eigen regie kan nemen. De eerstelijns zorgverleners zijn hiertoe getraind en begeleid door experts van ZO; er wordt samen een plan van aanpak geschreven en de laatste inzichten op het gebied van zelfmanagement worden gedeeld. Tevens heeft ZO digitale zelfzorgplatforms getoetst op veiligheid en bruikbaarheid. De huisartsen en praktijkondersteuners konden daarna aan de slag met voldoende kennis, een gedegen plan en een betrouwbaar zelfzorgplatform.
Maatschappelijke winst
Nadat ZO in 2014 voorzichtig gestart is met een paar koplopers in de huisartsenzorg, zijn inmiddels 62 van de 94 zorggroepen aan de slag met zelfzorg voor de patiënt. Dat betekent dat 100 huisartsen, 100 praktijkondersteuners en 375.000 chronisch zieke mensen op de een of andere manier aan de slag zijn gegaan met zelfzorg ondersteund door een digitaal platform. Zijn we nu klaar? Nee, we hebben een goede start gemaakt. De uitdaging is om deze verandering nog enkele jaren te faciliteren en te ondersteunen.
Om te monitoren wat de effecten en impact van de ZO programma’s zijn hebben we een maatschappelijke businesscase doorgerekend, een zogenaamde Social Return on Investment (SROI). Hieruit blijkt dat elke geïnvesteerde euro een maatschappelijke winst oplevert ter waarde van 4,9 euro (gemiddeld over 5 jaar). De belangrijkste oorzaken voor deze winst (‘
value drivers’) zijn een toename in de kwaliteit van leven, een afname van de zorgkosten en een afname in langdurig ziekteverzuim. De afname in de zorgkosten komen door lagere kosten voor farmacie, medisch-specialistische zorg, geestelijke gezondheidszorg en wijkverpleging.
Om dit alles te realiseren is vooral inbreng nodig van patiënten (tijd) en de huisartspraktijk c.q. zorggroep (tijd en middelen). Dat betekent dat er voor een landelijke uitrol een structurele investering nodig is om deze omslag te maken. Vanuit ZO wordt nu geborgd om deze investering via zorginkoop vast te leggen; via de brancheverenigingen wordt de ondersteuning van zorgprofessionals geborgd.
Een mooi voorbeeld van innovatie in de eerstelijns zorg!
