Zorgondernemers: innovatief concept wordt verder uitgerold

Ouderenzorg nieuwe stijl, of juist terug naar de zorg van vroeger? Voor de Noord- en Midden-Limburgse zorgorganisatie Proteion is het een beetje van allebei. Sinds een jaar of tien biedt Proteion op groeiende schaal met lokale samenwerkings- partners kleinschalige, huiselijke zorg aan voor ouderen in hun eigen omgeving. Dit innovatieve Zorgondernemersconcept ‘Powered by Proteion’ wordt binnenkort ook buiten het eigen werkgebied uitgebreid. En omdat digitalisering een steeds grotere ondersteunende rol speelt, heeft Proteion de handen ineengeslagen met KPN Health.

Het Zorgondernemersconcept, waar komt dat vandaan? “Je zag een jaar of 10-12 geleden private zorgconcepten ontstaan voor ouderen”, vertelt directeur Bedrijfsvoering Han Laumen, al bijna drie decennia bij Proteion werkzaam. “Dat was echt voor de happy few, rijke ouderen die niet in het klassieke verpleeghuis wilden zitten. Wij wilden als alternatief voor onze grotere zorgcentra ook kleinere, meer huiselijke locaties realiseren in wijken voor onze cliënten, maar kregen de business case niet rond.”

Uiteindelijk besloot Proteion om met een lokale zorgondernemer en eigenaar van een zorghoeve een nieuw woonconcept te ontwikkelen waarbij zij als ondernemer verantwoordelijk is voor de zorg op locatie en Proteion zaken vanuit wet- en regelgeving daaromheen faciliteert. Een concept dat aansloeg, stelt Laumen. “Inmiddels hebben we ruim 20 aangesloten ondernemers in ons verzorgingsgebied, met 600 cliënten tegen 700 in onze klassieke huizen.”

Ziekteverzuim lager 

Uit een onderzoek dat Proteion door LIME¹ heeft laten uitvoeren, blijkt volgens Laumen evidence based dat er grote verschillen zijn tussen de klassieke ouderenzorg en de Zorgondernemers-variant. Bij Zorgondernemers is het ziekteverzuim lager, zijn er wachtlijsten voor personeel in plaats van tekorten en vooral: mensen met bijvoorbeeld dementie ontwikkelen niet of nauwelijks gedragsproblemen: gemiddeld 1-2  procent versus landelijk gezien gemiddeld 8-12 procent bij de klassieke locaties. 

“En wij selecteren niet op de mate van problemen aan de voordeur, iedereen heeft dezelfde indicatie”, benadrukt Laumen. “Het verschil heeft toch echt te maken met herkenbaarheid van personeel uit de buurt, familie die vaker op bezoek komt, het blijven wonen in de wijk in een herkenbaar pand zoals een voormalige school, winkel, kerk of gemeenschapshuis en de huiselijke gezelligheid.”

Ondernemerschap werkt echt 

Verder onderzoek naar het Zorgondernemersconcept zit in de pijplijn, vervolgt Laumen. Er zijn in dit kader gesprekken met drie hoogleraren van de Academische Werkplaats Ouderenzorg-Limburg voor een aanvullend onderzoek, dat zich vooral richt op het bedrijfsmodel. 

“Maar wat we al weten, is dat het ondernemerschap echt werkt. Er is sprake van eigenaarschap. Wet- en regelgeving zijn natuurlijk leidend, maar verder vult iedereen het concept zelf in. Er zijn meer kleinschalige locaties gerund door grote bedrijven, maar bij  ons Zorgondernemersconcept is het echt van de ondernemer. Zij stoppen er veel tijd en energie in, zitten midden in het dorp, weten familie en vrienden makkelijker in te schakelen bij mantelzorg, werken samen met andere lokale ondernemers, organiseren veel welzijn en kunnen direct zelf beslissen.”

Dicht bij de gemeenschap 

En toch, al kan Proteion bewijzen dat het concept werkt, het is volgens Laumen lastig om deze werkwijze bij andere zorgorganisaties onder de aandacht te krijgen. “We hebben de afgelopen decennia in Nederland het oude verzorgingsmodel waarbij familie, vrienden en buurt veelal voor ouderen zorgden, grotendeels vervangen door een model waarbij iedereen naar een verzorgings- of verpleegtehuis ging. Inmiddels is duidelijk dat dit op termijn niet meer houdbaar is en wordt er gewerkt aan manieren om ouderen langer thuis te laten blijven.”

Waar dat niet kan, is het Zorgondernemers- concept volgens Laumen een goed alternatief, ook voor de eigen grootschalige huizen. “Wij streven naar een functie als netwerk- en expertiseorganisatie. Het aanbieden van zaken waarvoor schaalgrootte nodig is: zoals de inzet van een verpleegtechnisch team, nachtzorg in een regio of gespecialiseerde behandelaren zoals de Specialist Ouderengeneeskunde of een gedragspsycholoog. De rest wordt lokaal ingevuld, zo dicht mogelijk bij de gemeenschap om zo de totale klantreis samen in te vullen. Oftewel spreiden wat kan en concentratie waar dat moet!”

Uitrol naar aanpalende regio’s

In Noord- en Midden-Limburg contracteert het Zorgkantoor VGZ de langdurige zorg. In onder meer Zuid-Limburg is dat Zorgkantoor CZ. Laumen: “Dit zorgkantoor heeft ons recentelijk een Free Proposal gegund om het Zorgondernemersconcept ook uit te rollen naar andere werkgebieden. Want uiteindelijk geldt: de cliënt en de gemeenschap moeten centraal staan, niet de zorgaanbieder.”

Proteion kijkt ook naar een kanteling van de eigen serviceorganisatie, benadrukt Laumen. “Een zorgondernemer gebruikt minder ondersteuning dan een klassieke zorgaanbieder. We moeten dus niet onze klassieke manier van serviceverlening kopiëren naar wat we die ondernemer bieden. Daar zijn we momenteel mee bezig, en dat geldt ook voor hoe we IT en digitalisering faciliteren.”

Centrale kracht, lokale pracht

Hierbij gaat Proteion zoals het bij een netwerkorganisatie hoort, uit van ‘Centrale kracht, lokale pracht’, vertelt manager ICT Antoinette Rutten. “Die centrale kracht heb je ook nodig om het verschil te maken. Zorgondernemers moeten tijd houden voor hun cliënten en medewerkers in de lokale sociale omgeving. Backoffice-gerelateerde zaken moeten de zorgondernemer geen hoofdbrekens opleveren en moeten goed en eenvoudig geregeld zijn.”

Bovendien, benadrukt Rutten, met alle wetgeving op het gebied van privacy en cybersecurity, wil Proteion de Zorgondernemers ook beschermen, en dat kan beter wanneer dat vanuit de netwerkorganisatie gefaciliteerd wordt. 

“We willen hierin dus een goede balans bieden tussen wat wij beter kunnen faciliteren en wat de ondernemer beter zelf kan doen. Dus je zoekt waar je op IT-gebied in kunt ontlasten. We hebben de afgelopen jaren zelf ook veel IT uitbesteed, omdat wij de kennis en capaciteit niet meer in huis kunnen halen. Het blijft natuurlijk wel belangrijk dat we ondanks dat we het niet in huis hebben, de juiste vragen kunnen stellen aan de leveranciers. Alle kennis en kunde die we bij Proteion hierover in huis hebben, daar kunnen de zorgondernemers ook gebruik van maken. Bij de implementatie van nieuwe ontwikkelingen op het gebied van digitalisering nemen we de zorgondernemers ook mee. Dit kan op het gebied van het cliëntdossier zijn, maar ook op de werkplek.”  

De virtuele werkplek 

KPN Health ontzorgt Proteion als het gaat om zaken zoals de werkplekken en cloud-toepassingen. Daarom kijkt de zorgorganisatie ook samen met KPN Health naar een goede oplossing voor de zorgondernemers zoals een digitale werkplek en ingerichte devices voor zorgprofessionals gefaciliteerd door Proteion en KPN Health. 

Rutten hierover: “We willen zo min mogelijk aan het concept sleutelen, maar IT en digitalisering worden strategisch belangrijker voor de zorg, en dat moeten we toch vertalen in verbetering van het concept met aandacht voor veiligheidsrisico’s. Er blijft een belangrijke rol voor de lokale IT-leveranciers van de zorgondernemers.”

Samen met zorgondernemers

De afgelopen driekwart jaar hebben KPN Health en Proteion op dit gebied samen opgetrokken, om een digitale werkplek zo veilig en gestandaardiseerd mogelijk aan te kunnen bieden, stelt Daniel Fischer, Vice President Sales Health bij KPN.

“Niet alleen zorgbestuurders zijn zelf verantwoordelijk als er iets mis gaat met data van cliënten, dat geldt ook voor de zorgondernemers. We gaan de komende tijd samen met enkele ondernemers pilots uitvoeren, omdat we geloven dat deze werkplek het best tot zijn recht komt wanneer het perfect aansluit bij de ondernemer. Het verhaal moet dan ook vooral zijn: wat is het voordeel voor jou als ondernemer wanneer Proteion en KPN Health de krachten bundelen om jou als ondernemer echt vooruit te helpen.” 

Zorgvuldigheid

Zorgvuldigheid en aandacht voor de gebruiker bij de zorgondernemer staan hierbij voorop. Het is altijd een balans zoeken tussen gebruikersgemak en beveiliging van data, weet Rutten:  “Maar we beginnen klein bij twee of drie zorg-ondernemers. Daaruit ontstaat een olievlekwerking naar de rest van de zorgondernemers.”

Laumen stelt dat de onafhankelijkheid van de zorgondernemers voorop blijft staan. “Maar soms heb je geen keus zeker op het gebied van cliëntdata en moet je zaken meer centraal begeleiden. Denk bijvoorbeeld ook aan de vertaalslag van de CAO en de salarisadministratie, dat hebben wij ook gecentraliseerd. Zo willen we ook met de digitale werkplek naar buiten treden: we doen dit niet om ons te bemoeien met de ondernemer, maar om hem of haar te ontlasten en beter te beschermen, zodat hij de dingen kan doen waar de klant blij van wordt.”