Van AI naar ZI (Zorg Intelligentie)

Het nadeel van iedere hype: terminologie dreigt snel sleets te worden. Ik heb al sinds het eind van mijn studie, einde jaren ‘80, een bovengemiddelde interesse in kunstmatige intelligentie - AI. Maar sinds een aantal maanden durf ik de term haast niet meer uit te spreken. Ik voel ook wel aan dat AI op het moment de oplossing voor álles lijkt te zijn, wat (spoiler alert) niet zo is. We zitten wat dat betreft waarschijnlijk aan de top van de hype cycle van onderzoeksbureau Gartner (prominent aanwezig op de ICT&health World conference in mei).

Desalniettemin is ook wel duidelijk dat hier iets revolutionairs gaande is, vergelijkbaar met omwentelingen zoals de industriële revolutie, de digitale revolutie, de komst van het internet en mobiele telefonie. 

Ik durf mij niet meer te wagen aan voorspellingen hoe de gezondheidszorg er over 10 jaar uit zal zien. Eerlijk gezegd denk ik niet dat wie dan ook dit kan. Ik ben wel vrij zeker over twee aspecten: 

Allereerst is het goed om ons te blijven realiseren dat AI echt een revolutionaire verandering is. Dat betekent alleen niet dat we als mens heel erg wezenlijk zullen veranderen. We blijven die unieke, kwetsbare, creatieve, wonderlijke, behoeftige, sociale, zingevende en betekenis zoekende wezens die we altijd waren. Dat verander je niet zomaar en dat zal er ook toe leiden dat we hardnekkig blijven in hoe we AI wel en vaak ook niet gaan inzetten of er mee om gaan.

Het tweede aspect hangt hiermee samen. We moeten voorop blijven lopen in het experimenteren met de mogelijkheden, willen we grip blijven houden op de verhouding tussen voor- en nadelen. Het moet ons niet overkomen, we moeten kunnen blijven sturen waar mogelijk. Maar dat kan alleen door het in de frontlinie te omarmen en er mee te experimenteren, spelen, werken, ervaren. 

Essentiële veranderingen

10 jaar durf ik niet vooruit te kijken, 3-5 jaar wel. Wat voor essentiële veranderingen doemen dan op? We gaan allereerst verschuiven naar echt gepersonaliseerde zorg, zeker voor de eenvoudigere vragen. Maar ook voor complexere vragen zal de zelfredzaamheid van de patiënt toenemen. 

Ik zie verder persoonlijke medische assistenten ontstaan, die met kennis van het individu zelf, bevraagd kunnen worden en betrouwbare antwoorden kunnen geven. Misschien hoeven de vragen al niet eens meer gesteld te worden, maar kunnen de assistenten ook al aan de hand van sensoren proactief adviezen gaan geven. Uitdaging aan de zorg is om dan mee te denken in de kennis op basis waarvan we die assistenten gaan trainen. Want tot nu toe zie ik nog wel wat onzin opduiken als je ChatGPT of Perplexity doktertje laat spelen.

Werk uit handen

Ik zei al dat de maatschappij snel verandert, maar het wezen van de mens daarin minder meebeweegt. Die behoefte aan het kunnen raadplegen van een vertrouwd persoon zal blijven bestaan, zeker bij complexere situaties. Maar misschien kunnen we ons als verpleegkundige, huisarts, specialist, wel digitaal klonen en neemt onze AI-avatar ons een deel van het werk uit handen. We zullen zeker niet helemaal verdwijnen, maar gaan ons wel focussen op ándere onderdelen van de zorg. En laten we wel wezen: onze werkdruk móet omlaag, willen we dit vol kunnen blijven houden. 

Die werkdruk gaat gelukkig ook omlaag, want ook wij gaan AI-assistenten gebruiken. Of het nu gaat om het mee-beoordelen van röntgenfoto’s, meedenken bij complexe diagnostiek, of beslisondersteuning bij behandelingen: het zal er zijn en omarmd worden. 

En vergeet niet een lagere administratieve druk, waarin ik een grote rol zie voor AI. In dit blad zagen we eerder columns en artikelen over RPA (robot proces automation), maar met de komst van LAM (Large Action Models) hoop ik ook de kleinere (érg talrijke en irritante) administratieve taken uit te kunnen besteden. Vragen die verzekeraars aan mij persoonlijk stellen, kunnen bijvoorbeeld best door een AI-assistent uit het dossier samengevat worden onder mijn supervisie. Typen op je toetsenbord is straks net zo anachronistisch als verslaglegging op een typemachine. Want AI luistert mee en vult het dossier grotendeels in. OurMind, Juvoly, Autoscriber, het is er al en het zal alleen maar (snel) leren en beter worden.

Meer in het vat

Er zit nog veel meer in het vat. Denk aan Alphafold, een dochteronderneming van Google, ter beschikking gesteld voor alle wetenschappers, om nieuwe eiwitstructuren met behulp van AI te ontwikkelen. Hoeveel ziekten en aandoeningen gaan we hiermee effectief bestrijden? 

Het is niet langer meer alleen boeiend om te zien wat we met techniek kunnen doen. Het is vooral boeiend om te zien wat techniek met óns kan doen! Want ook deze revolutie gaat ons veranderen. De eerste uitdaging blijft om onze kern, ons menszijn, te blijven zien. De tweede uitdaging blijft om mee blijven bewegen en zo mee te kunnen blijven sturen. Zodat we daadwerkelijk bewegen naar ZI: Zorg Intelligentie.