Wetenschapsfinancieringsorganisatie NWO en de NL AI Coalitie lanceren een programma rondom mensgerichte kunstmatige intelligentie (AI) voor een inclusieve samenleving. Concreet gaan de AiNed ELSA Labs een reeks vraagstukken onderzoeken omdat bij de ontwikkeling van AI-technologie maatschappelijke inbedding en verzilveren van economische kansen hand in hand moeten gaan. Dit gaat gepaard met een’ call for proposals ‘NGF AiNed ELSA Labs’.
De ‘ELSA’ binnen AiNed ELSA Labs staat voor ethische (E), juridische (L), maatschappelijke en economische (S) vraagstukken (A). Het doel van de Call for proposals is het verwerven van kennis en inzichten die bijdragen aan methoden, technieken en tools voor het realiseren van mensgerichte AI, aldus de NWO. Met mensgerichte AI wordt hier bedoeld AI in dienst van de mens en het algemeen belang.
Groeiende impact AI
Reden voor het onderzoek is de wereldwijd snel groeiende impact van AI op allerlei gebieden, zoals economie en samenleving. De opkomst van generative AI (gen AI) op basis van large language models (LLM’s) heeft voor een verdere versnelling gezorgd omdat veel meer mensen AI-toepassingen zoals ChatGPT en Bard kunnen inzetten. Tegelijkertijd roept het gebruik van AI allerlei ethische (E), juridische (L), maatschappelijke en economische (S) vraagstukken (A) op. Die worden in de AiNed ELSA Labs onderzocht.
Eerder al heeft de NWO samen met de Nederlandse AI Coalitie de NWA-call ‘Mensgerichte AI voor een inclusieve samenleving – naar een ecosysteem van vertrouwen’ gelanceerd. Uit deze eerdere call zijn vijf ELSA Labs ontstaan, gestuurd door vragen vanuit publieke partijen. Deze projecten kregen een kleine 11 miljoen euro toegekend.
Bij de nu aangekondigde call moet de centrale onderzoeksvraag afkomstig zijn van ondernemingen en/of publieke organisaties. In het onderzoek dient er sprake te zijn van duidelijke en relevante economische impact. Stichting AiNed heeft een informatiebrochure gepubliceerd met meer details over de achtergrond en vormgeving van de aankomende call.
Nieuwe Call for proposals
De NWO verwacht dat deze nieuwe Call for proposals opengaat in het eerste kwartaal van 2024. De openstelling van de call wordt gecommuniceerd via de website van NWO en AiNed. Het gaat bij de call om een onderzoeksprogramma in het kader van het Nationaal Groeifonds-programma AiNed, met een budget van ongeveer zeven miljoen euro. Dat moet genoeg zijn voor de financiering van vier onderzoeksprojecten.
Via het Nationaal Groeifonds investeert de overheid de komende vijf jaar in projecten die economische groei op lange termijn waarborgen. Het Nationaal Groeifonds investeert onder andere in onderzoeks-, ontwikkelings- en innovatieprojecten. In sommige van deze projecten is NWO betrokken als één van de uitvoerende organisaties, bijvoorbeeld voor het organiseren van subsidieprogramma’s voor wetenschappelijk onderzoek of wetenschappelijk talent.
Groeiend gebruik in zorg
In de zorg neemt het gebruik van (generative) AI-toepassingen ook snel toe. Onlangs nog presenteerde het UMCG (Universitair Medisch Centrum Groningen) samen met collega-ziekenhuizen ETZ (Tilburg) en Medisch Centrum Leeuwarden (MCL) AI-toepassingen aan demissionair minister Kuipers. Doel van deze toepassingen zijn onder meer het helpen bij het beantwoorden van patiëntvragen, waardoor de administratieve werklast van zorgprofessionals afneemt.
