Voor de revalidatie van patiënten die een beroerte gehad hebben, wordt voor het revalidatieproces van de armfunctie steeds vaker gebruik gemaakt van armrobots. Een van de redenen voor de aanschaf en inzet van dergelijke robots is het gebrek aan personeel bij ziekenhuizen en revalidatie instellingen.
Aangenomen werd, en wordt, dat die armrobots een positief effect hebben op het verbeteren van de armfunctie. Wetenschappelijk literatuuronderzoek, onder leiding van het Amsterdam UMC, laat echter zien dat de armrobots patiënten niet helpen bij het verbeteren van hun armfunctie.
Armrobots hebben geen toegevoegde waarde
Patiënten die na een beroerte een verminderde armfunctie hebben, ervaren problemen met dagelijkse handelingen. Denk aan eenvoudige taken als het vastpakken van bestek, of het openen van een deur. Het spreekt voor zich dat die beperking de kwaliteit van leven negatief beïnvloed.
“In Nederland worden de armrobots nauwelijks gebruikt, maar in andere landen in Europa en vooral landen als China, Japan, India, Zuid-Korea en Noord-Amerika worden armrobots steeds meer gezien als de oplossing voor de financiële en personele tekorten binnen de revalidatie na een beroerte. Ons onderzoek laat zien dat deze oplossing geen toegevoegde waarde heeft bij het terugkrijgen van arm- en handvaardigheden na een beroerte”, aldus Gert Kwakkel, hoogleraar Neurorevalidatie bij Amsterdam UMC en leider van het onderzoek dat samen met collega’s uit Zwitserland en Italië werd uitgevoerd.
De onderzoekers hebben de gegevens geanalyseerd van meer dan 4.000 patiënten die met of zonder hulp van armrobots revalideerden na een beroerte. Daaruit blijkt dat het gebruik van armrobots tijdens de revalidatie hooguit resulteert in een kleine (3%) verbetering van de spier- en armfunctie. Tot een verbetering van de arm- en/of handvaardigheid komt het echter niet.
Hogere zorgkosten
Uit het onderzoek komt ook naar voren dat de inzet van zorgrobots een averechts effect heeft op de zorgkosten. Die zijn in dat geval namelijk hoger vergelijken met een reguliere behandeling bij een fysio- of ergotherapeut.
“Onze bevindingen leveren een robuust bewijs op. Dit bewijs is onafhankelijk van het type robot dat men heeft gebruikt, het aantal gewichten dat de robot controleert, de kosten en extra functies - zoals displays met virtuele games - die men heeft toegevoegd aan de robotarm. Met de data van meer dan 4.000 patiënten en duizenden behandelingen, zouden we de aanwezigheid van een positief effect van de armrobots wel hebben kunnen aantonen. Dat dat niet is gebeurd, suggereert dat de armrobots meer een hype zijn dan een daadwerkelijke oplossing”, aldus Kwakkel.
Armrobots (nog) niet beter geworden
De ontbrekende meerwaarde van het gebruik van armrobots voor de revalidatie van patiënten met een verminderde armfunctie is, ondanks de doorontwikkeling van de armrobots en betere technologie, de afgelopen jaren ook niet verbeterd. Bovendien zijn ze behoorlijk duur in aanschaf.
“Robots die de arm- en handfunctie volledig kunnen overnemen door gebruik te maken van een interface die direct of indirect vanuit de hersenen wordt aangestuurd, lijken kansrijker te zijn wanneer het gaat om terugkrijgen van belangrijke functies zoals grijpen en reiken”, zegt de onderzoeker. Dit is echter een ontwikkeling die nog in de kinderschoenen staat. “Vooralsnog zal toekomstig onderzoek op het gebied van de revalidatie-robotica zich meer moeten gaan richten op het beter begrijpen van hoe patiënten met een beroerte leren hun vaardigheid terug te krijgen”, concludeert Kwakkel.
Robotica in de zorg
Uiteraard zijn er ook genoeg voorbeelden te vinden waarbij de inzet van robots de zorg wél vooruit helpen. In veel OK’s is de operatierobot al lang niet meer weg te denken. Om chirurgen de ondersteunen zodat operatieve ingrepen nog preciezer, en vaak ook minder invasief, uitgevoerd kunnen worden.
Daarnaast kennen we ook andere zorgrobots, zoals Tessa, een sociale robot die onder andere ingezet wordt in de ouderenzorg en wijkverpleging en daar haar meerwaarde al bewezen heeft. En er wordt al geruime tijd geëxperimenteerd met robots die verpleegkundigen ondersteunen bij zware taken, zoals het uit bed tillen van een patiënt.
