De zorgsector bevindt zich op een kritiek punt. De vraag naar zorg groeit sterk, terwijl de middelen en personeel beperkt blijven. Het is duidelijk dat een fundamentele transformatie onontkoombaar is. Maar hoe realiseren we deze transformatie en hoe zorgen we ervoor dat iedereen meedoet? Dit is waar co-creatie een sleutelrol speelt.
Bestuurders binnen zorgorganisaties staan dagelijks oog in oog met uitdagingen zoals vergrijzing, personeelstekorten en financiële druk. Ze zijn verantwoordelijk voor de strategische planning en het anticiperen op toekomstige behoeften. Aan de andere kant staan de zorgprofessionals, die directe zorg verlenen aan diverse patiënten en te maken hebben met de constante druk van administratie en efficiëntie. Of bijvoorbeeld ICT’ers, die onze vitale systemen draaiende en veilig moeten houden, elke dag weer, in de strijd tegen cyberaanvallen. Co-creatie kan hier helpen.
Elke groep binnen de zorg heeft zijn eigen uitdagingen en perspectieven, maar vaak lopen deze uiteen. Deze ervaringskloof vormt een grote hindernis voor noodzakelijke veranderingen binnen de sector. Toch hebben we allemaal hetzelfde doel voor ogen: een samenleving waarin iedereen toegang heeft tot hoogwaardige zorg.
Bruggen bouwen met co-creatie
Co-creatie is een samenwerkingsvorm waarbij alle betrokkenen invloed uitoefenen op zowel het proces als het resultaat. Het brengt verschillende perspectieven naar voren, legt verborgen behoeften bloot en maakt het mogelijk dillema’s te bespreken.
Bestuurders stellen de kaders vast, terwijl zorgprofessionals hun werk kunnen inrichten op een manier die aansluit bij hun talenten en vaardigheden. Zo ontstaat een gezamenlijk herontwerpproces dat leidt tot oplossingen die echt aansluiten bij de behoeften van iedereen. Zorgprofessionals en andere medewerkers weten immers heel goed wat de voorwaarden zijn om hun werk goed en met plezier uit te kunnen voeren. Patiënten kunnen op hun beurt heel goed aangeven wat zij nodig hebben om zich geholpen en gehoord te voelen.
Vijf stappen voor succesvolle co-creatie
Een effectief co-creatieproces combineert top-down doelstellingen met bottom-up oplossingen en bestaat uit vijf cruciale stappen:
Stap 1: bepaal de grenzen
Het is belangrijk om ontwerpprincipes vast te stellen die de grenzen van co-creatie aangeven. Deze principes, gebaseerd op strategische doelen en concrete KPI’s, moeten flexibel zijn en ruimte bieden voor waardevolle inzet van tijd en inspanning.
Stap 2: deel dilemma’s en focus op behoeften
Door open te zijn over de dilemma’s waarmee je als organisatie kampt, kweek je meer begrip bij de deelnemers voor lastige beslissingen. Vraag bijvoorbeeld niet “Je hebt nog maar 10 minuten voor een consult vanwege een arbeidstekort”, maar vraag: “In een toekomst met een groot tekort aan collega’s, waar zou je dan je tijd het liefst aan willen besteden?”
Stap 3: kies de juiste deelnemers
Diversiteit in perspectieven is van cruciaal belang. Betrek zorgverleners, patiënten, familieleden, mantelzorgers, technologieproviders en beleidsmakers om een breed scala aan ervaringen en standpunten te verzamelen.
Stap 4: maak het tastbaar
Ideeën moeten concreet worden gemaakt. Dit kan door prototypes, visualisaties, verhalen of demonstraties, waarmee abstracte concepten begrijpelijk en bespreekbaar worden. Wees vooral niet bang om dingen te delen die niet af zijn, dit nodigt stakeholders uit om mee te denken.
Stap 5: laat de deelnemers het verhaal vertellen
Betrokkenen moeten hun resultaten kunnen presenteren aan hun achterban en sponsoren. Verhalen hebben meer impact dan droge feiten en helpen de voorgestelde oplossingen tot leven te brengen.
De noodzaak voor verandering in de zorg is hoog. Door co-creatie kunnen we de kloof tussen bestuurders, zorgprofessionals, patiënten en andere stakeholders in het dichten en gezamenlijk bouwen aan een zorgsector die klaar is voor de toekomst.
Ontdek meer over co-creatie en het innoveren van zorgdiensten in deze podcast.
Tommaso Sarri is Strategic Design Lead, Maurice Hartevelt is Senior Consultant Customer Strategy & Design bij Deloitte.
