De noodzaak van digitale transformatie wordt door de meeste actoren in de zorgsector onderschreven. Lastig is dat hierbij, net als bij andere investeringen, de kost voor de baat gaat. Er is eerst veel geld nodig en de directe opbrengst is niet altijd meteen meetbaar. Niet alleen de digitalisering kost veel geld, ook de noodzakelijke transitie van de ICT-omgevingen is kostbaar. Zonder extra investeringen dreigt daarom de verdergaande digitalisering volgens KPMG al in 2026 te stagneren.
Alsmaar stijgende beheer- en onderhoudskosten voor de bestaande IT-huishouding zorgen ervoor, dat ziekenhuizen steeds minder ruimte hebben om te investeren in digitale innovatie. De beoogde digitale transformatie dreigt daarom in 2026 te stagneren. Dit blijkt uit de macro-analyse van adviesbedrijf KPMG van de huidige en toekomstige ICT-kosten van Nederlandse ziekenhuizen. KPMG gaat komende jaren verder onderzoek doen bij Nederlandse ziekenhuizen om beter inzicht te krijgen in de uitdagingen op weg naar verbeterde digitale zorgverlening.
Kosten gaan óók bij digitalisering voor de baten
“Er wordt veel verwacht van digitalisering in de zorg”, vertelt stelt Hylke Kingma, partner Digital Health en leider van het onderzoek bij KPMG. “Die is nodig om zorg anders in te richten voor een antwoord op de stijgende zorgvraag en oplopende personeelstekorten. Ziekenhuizen staan daarom onder grote druk om bestaande IT-kosten verder te reduceren. Verschillende besparingsprogramma’s zoals standaardisatie van applicaties en de transitie naar een cloudomgeving gaan daarbij helpen. Echter, de kosten gaan ook hier uit voor de baten. Het duurt vaak jaren voordat besparingen werkelijk gerealiseerd worden. Zonder ingrijpen dreigt de digitale transformatie in de Nederlandse ziekenhuizen vast te lopen.”
Digitale transformatie vraagt om transitie IT-landschap
Digitale zorg biedt vervolgens voordelen voor zowel de patiënt die niet altijd meer naar het ziekenhuis hoeft te komen als de zorgverlener die op afstand kan helpen. Voor de digitale transformatie is een transitie van het bestaande IT-landschap naar een cloudomgeving een randvoorwaarde. Daarmee wordt het op- en afschalen in IT-capaciteit makkelijker en kunnen beheerkosten omlaag. Investeringen in deze thema’s zullen pas over een paar jaar vruchten gaan afwerpen volgens de KPMG macro-analyse.
Ziekenhuizen hebben 30 procent meer investeringsruimte nodig
Naar schatting investeert een ziekenhuis jaarlijks gemiddeld 3 tot 5 miljoen euro in digitale innovatie. Dat is ongeveer 20% van het totale ICT-budget. De rest van de uitgaven wordt besteed aan het in de lucht houden van bestaande IT-systemen. Door toenemende complexiteit van het IT-landschap, meer aandacht voor informatiebeveiliging en bijvoorbeeld vervanging van oude technologie blijven exploitatiekosten verder stijgen tot 100% van het huidige ICT-budget in 2026 volgens de berekeningen van KPMG. Om de digitale transformatie agenda van ziekenhuizen te realiseren is structureel 30% investeringsruimte nodig.
De noodzaak van digitale transformatie blijft staan
Vrijwel alle actoren in de zorgsector, van overheid, ziekenhuizen, zorgcentra tot en met consultants, belangenorganisaties en politiek, onderschrijven het belang van digitale transformatie. Het kabinet verwacht dat het personeelstekort in de sector zorg en welzijn tot 2031 oploopt van ongeveer 49.000 mensen in 2022 tot 135.000 in 2031, terwijl de zorgvraag alleen maar toe blijft nemen. Naar verwachting wordt de fysieke en mentale druk op zorgverleners alleen maar groter. Gelukkig kan met digitale technologie de druk die ontstaat grotendeels opvangen. ‘Zodra dat echter onvoldoende lukt, loopt de zorg simpelweg vast’, aldus luidt de heersende opinie. Digitale transformatie kost dus niet alleen veel geld, maar levert uiteindelijk ook veel op. Met bestaande technologie kunnen zelfs nu al, mits goed ingezet, volgens Gupta 110.000 zorgmedewerkers worden vrijgespeeld.
Digitale transformatie is onontkoombaar
Bert Pfeiffer CIO van het Zuyderland MC noemt bijvoorbeeld onlangs in een interview met KPMG de digitale transformatie zelfs ‘onontkoombaar’. Hij beschrijft Zuyderland op dit moment als een zorgbedrijf dat gebruikt maakt van ICT, wat zich in de toekomst ontwikkelt richting een ICT bedrijf dat zorg verleent. “Maar de stip op de horizon is nog onduidelijk. Je kunt alles bouwen, maar nieuwe technologie moet wel vraag-gestuurd zijn. Wat we nu vooral zien, is een enorm aanbod. Daar kun je je als zorgorganisatie snel in verliezen.”
Een complicerende factor daarbij is dat de baten van investeringen in technologie niet per definitie bij de zorginstelling in kwestie belanden. Pfeiffer: “Investeringen kunnen zich vertalen in een verschuiving van de zorg, waardoor de omzet terugloopt, wat dan weer drukt op de investeringsruimte. Het is dus belangrijk het totaalplaatje niet uit het oog te verliezen.” Hij pleit daarom voor een alomvattend programma waarin zorgorganisaties samen toewerken richting met een duidelijk geformuleerd doel. “Er is zó veel te krijgen, we worden overspoeld met aanbiedingen. We moeten gericht werken en ervoor zorgen dat elke geïnvesteerde euro raak is.”
