De provincie Limburg, het Maastricht UMC+ en de Universiteit Maastricht (UM) investeren samen 20 miljoen euro in een nieuw onderzoeksinstituut op het gebied van big data-onderzoek. Het instituut genaamd BReIN (Brightlands e-Infrastructure for Neurohealth moet volgens de drie investeerders een adequate infrastructuur creëren voor het verzamelen, opslaan en bewerken van big data in de gezondheidszorg. Een diepgravende studie naar de ziekte van Alzheimer dient als pilot.
Het fenomeen big data - het halen van nieuwe inzichten uit grote volumes data – maakt het voor het eerst mogelijk om in geaggregeerde data patronen te ontdekken die kunnen helpen bij het voorkomen, voorspellen of verergeren van ziektes. Omdat de bevolking aan het vergrijzen is, zal dementie een toenemende maatschappelijke en economische impact hebben. Zo nemen de zorgkosten toe evenals de zorglasten – voor schaars personeel en mantelzorgers. In de pilotstudie van BReIN staat daarom Alzheimer centraal.
Onderzoek onbekende factoren
Omgevingsfactoren zoals schadelijke chemicaliën, voeding of gebrek aan beweging spelen een zeer bepalende, maar grotendeels nog onbekende rol bij het ontstaan van alzheimer. De bij BReIN betrokken onderzoekers zullen beginnen met een analyse van hersen- en bloedmonsters van patiënten uit het Alzheimer Centrum Limburg. Dat gebeurt in samenwerking met euregionale partners zoals de universiteiten van Luik, Leuven en het supercomputer-centrum in de Duitse stad Jülich.
BReIN zelf dient in eerste instantie vooral als platform voor het verzamelen van data, zoals genomische data of data afkomstig van MRI-scans. Voor een beter inzicht in de omgevingsfactoren is daarnaast experimenteel onderzoek nodig. Samen met internationale partners zullen BReIN-wetenschappers daarom een stamcelplatform voor hersen-organoïden ontwikkelen. BReIN moet ook bijdragen aan de internationale uitstraling van Limburg als een top-technologische regio voor life sciences en big data in de gezondheidszorg.
Aanpak vroege fase Alzheimer
“BReIN zet vol in op het verbeteren van diagnostiek en het ontdekken van mogelijke aanknopingspunten voor nieuwe, effectieve en veilige geneesmiddelen voor met name de vroege fase van de ziekte van Alzheimer. Potentieel zal BReIN dus van grote invloed zijn op de zorg”, aldus hoogleraar Jos Kleinjans, geestelijk vader van het instituut. “Dit is niet alleen maatschappelijk relevant; er zullen ook aanzienlijke kansen ontstaan voor economisch rendement in de regio.”
Dit soort informatie kan erg belangrijk zijn vanwege de mogelijkheden tot preventie, meent prof. dr. Frans Verhey, hoofd van het Alzheimer Centrum Limburg. “Op dit moment zijn er geen effectieve geneesmiddelen tegen alzheimer en is het uitschakelen van mogelijke risicofactoren de beste optie om de ziekte van Alzheimer te voorkómen.”
Zowel moderne analysetechnieken (genomics, imaging) als het gebruik van steeds uitvoerigere standaard patiëntgegevens leveren veel digitale data op. Mede in het licht van de nieuwe Europese privacywetgeving zal er binnen het BReIN-project veel aandacht zijn voor de bescherming van privacy van patiënten, zo beloven de initiatiefnemers. In dit kader zullen wetenschappers van de Brightlands Maastricht Health Campus nauw samenwerken met datatechnologen van de Brightlands Smart Services Campus in Heerlen. Een coördinerende rol is daarbij weggelegd voor het Institute for Data Sciences (IDS@UM) van de UM.
Geld verdienen met onderzoek
De Brightlands Maastricht Health Campus brengt momenteel vmet name producten en diensten voor medische diagnostiek en behandeling op de markt. Met BReIN wordt daar vanuit Heerlen een nieuw commercieel domein aan toegevoegd: het naar de markt brengen van IT-oplossingen en analysesoftware gericht op big data in de gezondheidszorg.
Verder kan het te gelde maken van het onderzoek plaatsvinden op een ander vlak: preventie van de ziekte van Alzheimer is wellicht mogelijk door consumptie van veredelde groenten die schadelijke metalen in het lichaam kunnen ‘wegvangen’ voordat zij het brein bereiken. Hierbij kunnen zaadveredelingsbedrijven in de regio Venlo een bijzondere rol spelen.
