Een groot deel van het afval dat een ziekenhuis produceert is afkomstig van de operatiekamers. Het Amsterdam UMC wil daar verandering in aanbrengen. Daarom heeft het universitair ziekenhuis nu de handen ineengeslagen met verschillend organisaties in binnen- en buitenland. Binnen het project ReUsable, dat gecoördineerd wordt vanuit het Amsterdam UMC, wordt onderzocht hoe OK’s duurzamer kunnen opereren. Voor het project wordt in totaal 1 miljoen euro uitgetrokken. Bij het project zijn ook het OLVG en het LUMC betrokken.
Van alle CO2 die in Nederland uitgestoten wordt, is 7 procent afkomstig van de zorgsector, die daarnaast ook 13 procent van alle grondstoffen verbruikt. De zorg is bovendien verantwoordelijk voor 4 procent van al het afval dat in Nederland geproduceerd wordt en tussen de 20 en 30 procent van al het ziekenhuisafval is afkomstig uit de OK’s.
Stop met weggooien ongebruikte items
Een van de afvalveroorzakers is het ongebruikte materiaal dat na een operatie weggegooid wordt. Voor elke operatie worden trays met materiaal klaargezet in de OK. In het verleden, en ook nu nog in veel OK’s, worden ongebruikte items weggegooid. Door deze items apart te verpakken hoeven de ongebruikte items voortaan niet meer weggegooid te worden. Denk aan wegwerpbare steriele operatiejassen, afdekmateriaal en andere materialen zoals kommen, gazen en spuiten. Daarnaast kost ook de productie van de trays energie en veroorzaakt afval. Het is ook mogelijk om zogeheten hybride procedure trays te gebruiken, die deels herbruikbaar zijn. Deze trays bevatten herbruikbare textiele jassen en afdekdoeken.
Het verduurzamen van de OK is bij meerdere ziekenhuizen een onderwerp. Zo gebruikte het St. Antonius jaarlijks ongeveer 90.000 operatiejassen, nodig voor het beschermen van ok-personeel. Die zorgden samen voor duizenden kilo’s afval. Het ziekenhuis is onlangs overgestapt naar een ander soort jas is die hoeveelheid afval verminderd. “De nieuwe jassen van leverancier Mölnlycke zijn lichter, waardoor de hoeveelheid afval afneemt. Per jaar scheelt dit bijna 2000 kilo aan plastic afval”, vertelt strategisch inkoper Dennis van Vogelpoel van het St. Antonius.
Kosten duurzaamheid
Een belangrijk aandachtspunt van het ReUsable project is het verbeteren van de verhouding tussen de kosten van hergebruik en de duurzaamheidswinst. De leden van de projectgroep, onder wie onderzoeker en aanvrager van de subsidie Dorien Salentijn en anesthesioloog en oprichter van het Centrum voor Duurzame Zorg Niek Sperna Weiland van Amsterdam UMC, verwachten dat dit anders kan. “Een volledige overgang naar grootschalig gebruik van herbruikbare proceduretrays levert voordelen op grote schaal op en verlaagt uiteindelijk de kosten”, aldus de projectgroep.
Project ReUsable gaat de potentie van dit duurzame businessmodel testen met kennis van de levenscyclus van bestaande en hybride trays en met behulp van gezondheids-economische evaluatiemethoden. Het doel is om te berekenen hoeveel duurzamer operaties kunnen worden en welke kosten en besparingen dit oplevert. Daarnaast willen ze professionals informeren over welke gedragsveranderingen kunnen zorgen voor verduurzaming in de praktijk.
Er is nog een ander duurzaamheidsproject waaraan meegewerkt wordt door het Amsterdam UMC heeft betrekking op wegwerpartikelen. Onlangs heeft de NFU een shortlist van 22 wegwerpartikelen (disposables) opgesteld waarmee op korte termijn de meeste milieuwinst te behalen is. Bij elk wegwerpartikel zijn adviezen gegeven om bijvoorbeeld het gebruik te verminderen of om over te stappen naar herbruikbare producten.
