De impact van digitale technologie zal er voor zorgen dat we over tien jaar een radicaal ander zorgstelsel hebben. Dat voorspelt Dr. Bertalan Mesko, ook wel bekend als The Medical Futurist, in een blog gepubliceerd door Philips. Daarmee staat de zorgsector niet alleen: de ontwikkeling en combinaties van technologie zoals AI, IoT, deep/machine learning, big data/data analytics, blockchain, gaan een allesomvattende revolutie veroorzaken op elk gebied.
‘Alle sectoren staan op het punt om fundamenteel te veranderen en ik voorspel dat we over tien jaar ons eigen zorgstelsel niet meer herkennen,’ schrijft Mesko. ‘We beseffen amper wat voor enorm scala aan mogelijkheden dit met zich meebrengt en wat de invloed ervan op ons eigen leven zal zijn, maar dat zal innovatie niet in de weg te staan.’ Voorbeelden van veranderingen zijn robots die eenvoudige taken overnemen of op afstand diagnoses uitvoeren, medische drones die in noodgevallen sneller ter plekke zijn, verlamde mensen die met een exoskelet weer kunnen lopen en digitale tatoeages die lichaamsfuncties monitoren.De robots komen
Bloedafname kan eng zijn, zeker als er een aantal pogingen nodig zijn om een ader te vinden. Maar technologie, zoals de Veebot-robot, kan de duur van het hele proces terugbrengen naar ongeveer één minuut, met de precisie van een ervaren verpleegkundige. In de toekomst zal het normaal worden dat routinetaken zoals bloedprikken worden overgenomen door de technologie. Hier krijgt de zorgprofessional kostbare tijd voor terug.Ook bij operaties worden robots steeds vaker ingezet, vooral ondersteunend. Operatierobots kunnen de chirurgie zoals we die nu kennen compleet veranderen, stelt Mesko. De verwachting is dat de verkoop van operatierobotica in 2020 bijna zal zijn verdubbeld, naar 6,4 miljard dollar. De operatierobot ‘da Vinci’ bewijst dat het apparaat de chirurgen niet vervangt, maar vooral hun mogelijkheden zal uitbreiden: met deze robot kunnen chirurgen met beter zicht en meer precisie opereren. ‘Het lijkt misschien een griezelig idee, maar als we naar de ontwikkelingen kijken, zien we dat robots steeds preciezer worden en altijd worden aangestuurd door menselijke chirurgen.’
Drones to the rescue
Ook een soort robots zijn drones. In een noodgeval kan de hulp nooit snel genoeg komen en slechte wegen kunnen levensbedreigende situaties veroorzaken. Met drones kan medische apparatuur zoals een AED razendsnel naar een bepaalde GPS-locatie worden gebracht. Zipline International, een start-up uit Silicon Valley, zet drones in om bloed en medicijnen te leveren aan patiënten in Rwanda. Het bedrijf is van plan om binnenkort uit te breiden naar andere landen, zoals Tanzania.Kort geleden heeft de grootste koeriersdienst ter wereld, UPS, een testbezorging van medische benodigdheden uitgevoerd. UPS stuurde onbemande vliegtuigjes naar het met de auto onbereikbare Children's Island, ongeveer vijf kilometer uit de oostkust van de VS. Het beeld van voorbijvliegende drones met tassen medische apparatuur is iets waaraan we misschien gauw gaan wennen.
Telezorg / e-consult
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) schat het wereldwijde tekort (in opkomende markten maar ook in buitengebieden van westerse landen) aan dokters, verpleegkundigen en gezondheidswerkers op 4,3 miljoen. Tegelijk stijgt de vraag naar gezondheidszorg: welvaartsziekten komen steeds vaker voor en door de vergrijzing is er steeds meer zorg nodig.‘Het zal nooit lukken om hiervoor genoeg dokters op te leiden, dus robots met telezorgapparatuur zullen vast en zeker in steeds meer klinieken worden gebruikt.’ InTouch Health, bijvoorbeeld, is volgens Mesko een voorloper op het gebied van telezorg. Via dit netwerk hebben patiënten in afgelegen gebieden of mensen die niet kunnen reizen direct toegang tot noodconsulten van hoge kwaliteit in geval van bijvoorbeeld een beroerte, hart- en vaataandoeningen of brandwonden.
VR en AR geven nieuw beeld
Virtual en augmented reality zijn ook voorbeelden van technologie die op een reeks gebieden nieuwe mogelijkheden bieden. Mesko haalt hier de Pokémon Go rage aan die in 2016 ontstond, waarbij je via AR op de smartphone Pokémon-karakters kon vangen. Het is een goed voorbeeld van tegelijk naar de echte en de virtuele wereld te kijken. In de zorg kan augmented reality (AR) voor baanbrekende veranderingen zorgen, van het assisteren bij operaties tot het ontketenen van een revolutie in de studie van de anatomie.‘Ook virtual reality (VR) heeft binnen verschillende medische vakgebieden zijn intrede gedaan. Zo heeft Brennan Spiegel met zijn team van het Cedars-Sinai-ziekenhuis in Los Angeles VR-werelden gebruikt om patiënten te helpen ontspannen en hun pijn te verminderen. Met een speciale bril konden patiënten prachtige landschappen in IJsland bezoeken, schilderen in een atelier of met walvissen zwemmen in de oceaan.’
Exoskeletten en digitale tatoeages
Exoskeletten en andere robotische of autonome constructies helpen mensen zich voort te bewegen en zware voorwerpen op te tillen, maar ook om verlamde mensen weer controle over hun bewegingen te geven. Mesko haalt een bionisch pak van Ekso Bionics aan, dat er voor zorgde dat een tot de borst verlamde man op zijn trouwdag zelf naar het altaar kon lopen. Maar er zijn al legio voorbeelden, al gaat het vooral nog om pilots.‘Toch zullen we wel een beetje aan de kostuums uit The Matrix moeten denken als we ineens mensen in een exoskelet zien rondlopen of zelfs rennen. Hoe dun exoskeletten ook worden, we zullen er wel even aan moeten wennen.’ Een minder vergaande variant is de robotondersteunde looptraining, mede ontwikkeld door TU Delft.
Dat is minder het geval bij digitale tatoeages, flexibele sensors die op de huid gedragen kunnen worden. De (medische) wearables-markt heeft een enorme vlucht genomen en blijft sterk groeien. Hier haalt Mesko de digitale tatoeages van M10 naar voren, die vitale functies in de gaten houden. Het bedrijf maakt microchips die verschillende vitale functies tegelijk kunnen meten. Zo werd ook Checklight ontwikkeld, BioStamp-sensoren in een helm waarmee kan worden gemeten of iemand hoofdletsel aan een klap heeft overgehouden.
Hier komen ook privacyvraagstukken naar voren, weet Mesko. ‘Het idee dat een chip allerlei gegevens over je zou verzamelen is redelijk confronterend en er zou eerst een aantal privacyvraagstukken moeten worden opgelost. We moeten dus voorzichtig zijn en altijd goed nadenken over eventuele consequenties.”
Genetische verandering
Ethische vraagstukken zullen er ook zijn op het gebied van genetische technologie. Denk aan CRISPR, waarmee genetische aanpassingen mogelijk worden. Minder vergaand hier zijn genoomanalyses voor thuis. Al sinds het begin van de 21e eeuw kunnen patiënten online genoomtests uitvoeren met 23andme, Navigenics en Pathway Genomics. Het idee is dat alle mensen vanuit huis een test moeten kunnen doen om erachter te komen of ze een verhoogd risico lopen op bepaalde ziektes, en wat ze aan hun leefstijl moeten veranderen om gezond te blijven.‘Ik heb verschillende genetische tests gedaan en zelfs als genoomonderzoeker was ik zenuwachtig toen de resultaten binnenkwamen. Maar hoe meer we weten over onze genetische code, hoe beter we preventief kunnen handelen. Dus, hoe eng het ook klinkt: doe vooral een genoomtest en leer je lichaam eens vanuit een heel ander perspectief kennen!’
De gezondheidszorg is revolutionair aan het veranderen, besluit Mesko. Deze toekomstbeelden lijken nu misschien nog science fiction, maar worden op dit moment al werkelijkheid. ‘Hoe meer we ons als patiënten en zorgverleners op de ontwikkelingen voorbereiden, hoe beter we de technologie kunnen inzetten voor de gezondheidszorg.’
Dr. Bertalan Mesko, ook wel bekend als The Medical Futurist geeft wereldwijd lezingen en is tevens lid van de internationale ICT&health redactieraad.
