Sinds 1 januari loopt in Europees verband het PRAETORIAN-onderzoek. Onder leiding van onderzoekers van het Maastricht UMC+ wordt gewerkt aan een snellere diagnose en behandeling van sepsis. Jaarlijks overlijden in Nederland zo’n 5000 mensen aan deze overdreven reactie van het immuunsysteem op virussen of bacteriën. De eerste onderzoeksfasen omvatten onder meer het ontwikkelen van computermodellen en laboratoriumtesten van potentiële nieuwe medicijnen.
Sepsis wordt meestal niet snel herkend en is moeilijk te behandelen, aldus het MUMC+. Dit kan zorgen voor schade aan de organen of overlijden. Veel sepsispatiënten worden in het ziekenhuis opgenomen met relatief algemene symptomen als pijn, koorts, een snelle hartslag en een moeizame ademhaling. Sepsis kan zich snel ontwikkelen tot een ziekte die maakt dat de patiënt op een intensive care moet worden opgenomen.
Trage diagnose sepsis
De huidige behandelingsmethoden kunnen niet de sepsis zelf behandelen maar alleen de oorzaak en gevolgen daarvan. Voorbeelden zijn antibiotica om bacteriën aan te pakken of vloeistoffen en bloeddrukverhogende middelen om de pompfunctie van het hart te ondersteunen. Deze aanpak is vaak echter niet genoeg om schade aan de organen te voorkomen.
Vooral de trage diagnose veroorzaakt problemen bij de behandeling van sepsis. Zo kan het kweken van bloedmonsters enkele dagen duren, terwijl sepsis snel kan verergeren. Aan de beschadiging van organen in de tussentijd kunnen mensen ernstige beperkingen overhouden of zelfs overlijden. Het is hier waar het PRAETORIAN-onderzoek uitkomst moet gaan bieden.
Snellere diagnose
De studie richt zich onder leiding van Kanin Wichapong en Gerry Nicolaes (vakgroep Biochemie van het cardiovasculair onderzoeksinstituut Maastricht, CARIM) op een snellere diagnose door het detecteren van een aantal specifieke afweereiwitten in het bloed van sepsis-patiënten.
Zo komen histonen-eiwitten in de bloedbaan terecht als een virus of bacterie het lichaam binnendringt. Bij sepsis kan de overreactie van het afweersysteem ervoor zorgen dat deze eiwitten behalve de binnendringers ook organen beschadigen. Hoe meer histonen in het bloed, hoe slechter de prognose voor de patiënt.
De onderzoekers willen met nieuwe diagnostische methoden de aanwezigheid en hoeveelheid van afweereiwitten snel en nauwkeurig meten. Verder willen zij manieren te vinden om het vrijkomen van deze eiwitten te remmen en zo de schade aan de organen te voorkomen.
Europese samenwerking
PRAETORIAN komt voort uit samenwerking tussen de universiteiten van Maastricht, Barcelona, Uppsala, Parijs en Münster. Het project heeft ook onder meer tot doel om jonge onderzoekers op te leiden met unieke vaardigheden in wetenschap, klinische praktijk en industrie, zodat ze de oorzaak van sepsis begrijpen en de impact ervan op patiënten en hun families kunnen beoordelen.
Het PRAETORIAN-netwerk wordt gecoördineerd vanuit het Maastricht UMC+. De betrokken universiteiten streven ernaar om de eerste fasen van het onderzoek in vier jaar te voltooien. Die eerste fasen omvatten onder meer het ontwikkelen van computermodellen om tot nieuwe detectiemethoden te komen, en laboratoriumtesten van potentiële nieuwe medicijnen.
Aanpak van sepsis
De afgelopen jaren heeft de aanpak van sepsis op diverse manieren aandacht gekregen. in Nederland maakt het Erasmus MC bijvoorbeeld gebruik van het HeRO-waarschuwingssysteem waarmee sepsis bij deze pasgeborenen vroeger ontdekt en behandeld kan worden.
Er zijn tot nu toe echter nog maar weinig zogenoemde prospectieve onderzoeken uitgevoerd om de werken en effectiviteit van dergelijke tools te bepalen. Tussen 2018 en 2020 hebben onderzoekers Onderzoekers van de Johns Hopkins University en Bayesian Health, een startup voor machine learning, daarom onderzoek gedaan naar een AI-tool die de kans op overlijden door sepsis significant verminderd. Het machine learning-platform voor sepsisdetectie is getest in twee academische en drie algemene ziekenhuizen.
