39 procent van de Nederlanders staat open voor zorg op afstand, zoals een videoconsult met een arts of per app een vraag voorleggen aan een behandelaar. Als grootste voordelen zien mensen dat zorg op afstand (reis)tijd bespaart, laagdrempelig is en zorgkosten kan verlagen. Nadelen worden ook gezien. Zo is er de vrees dat de zorg minder persoonlijk wordt. Dit blijkt uit het onderzoeksrapport ‘Consument kiest voor zorg op afstand’ van Medicinfo. ABN Amro meldde in eerder onderzoek dat van chronische patiënten zelfs 70 procent voorstander is van zorg op afstand.
Medicinfo, dat zorg op afstand-oplossingen ontwikkelt en uitvoert, wilde met het onderzoek onder 1.012 Nederlanders in kaart brengen wat de huidige behoeften van de Nederlandse zorgconsument zijn. Uit het onderzoek komt naar voren dat de mogelijkheden op het gebied van zorg op afstand nog relatief onbekend zijn. Zeker een kwart van de Nederlanders heeft nog twijfels die eerst moeten worden weggenomen, voordat zij gebruik gaan maken van digitale zorg. Vooral de jongere, gezonde en hoger opgeleide consument wil graag gebruik maken van zorg op afstand-diensten.
Voordelen zorg op afstand
Als grootste voordelen van zorg op afstand zien consumenten de tijdsbesparing en het gemak om niet te hoeven te reizen voor een bezoek aan een zorgverlener. Ook de betere bereikbaarheid (zoals ’s avonds en in het weekend) en de laagdrempeligheid van digitale zorgdiensten zijn redenen om gebruik te maken van zorg op afstand. Daarnaast zien consumenten de verlaging van de druk op de reguliere zorg ook als positief.
Een kwart van de respondenten is sceptisch, vooral omdat zij nog onvoldoende bekend zijn met digitale zorg. Deze groep vreest dat het contact op afstand minder persoonlijk is en is bang voor miscommunicatie. Ook willen zij zeker weten dat de medisch zorgverleners dezelfde kwaliteit van zorg leveren als in de reguliere zorg waar zij mee bekend zijn en dat er vertrouwelijk wordt omgegaan met patiëntgegevens.
Wanneer respondenten eenmaal gebruik hebben gemaakt van een zorg op afstand dienst, staan ze er veel positiever tegenover. In dat geval geeft 68 procent aan zorg op afstand diensten vaker te willen gebruiken.
Op de vraag via welke kanalen iemand bij voorkeur op afstand contact heeft met een zorgverlener heeft, geeft de meerderheid aan dat vooral telefonisch te willen doen, gevolgd door e-mail, chatten en beeldbellen. Deze voorkeur verschilt wel tussen de doelgroepen zoals die in het onderzoek zijn onderkend.
Diverse doelgroepen
Het onderzoek schetst vier doelgroepen die verschillen in de interesse in zorg op afstand-diensten:
- Gezonde actie nemende twijfelaars: zijn gezond, maar twijfelen toch regelmatig of ze naar een zorgverlener moeten. Willen zoveel mogelijk online regelen en verwachten 24/7 service. Staan het meest open voor zorg op afstand.
- Frequente afwachters: redelijke gezondheid. Wachten eerst af maar raadplegen vervolgens toch geregeld een zorgverlener. Gaan enigszins mee in nieuwe ontwikkelingen en staan in vrij hoge mate open voor zorg op afstand.
- Gezonde afwachters: hebben een goede gezondheid en nemen niet snel actie bij een gezondheidsvraag. Wanneer ze dat wel doen, doen ze dat bij voorkeur door een fysiek bezoek.
- Zorgbehoevende actienemers: hebben een slechtere gezondheid en schakelen bij een klacht vaak en snel een zorgverlener in. Zij gaan niet snel mee in nieuwe ontwikkelingen en staan het minst open voor zorg op afstand.
Het grootste verschil in gedrag rondom gezondheid tussen deze doelgroepen zit in de voorkeur om zoveel mogelijk zaken online in plaats van fysiek te regelen. Dat geldt voor alle activiteiten in het dagelijks leven en daarmee ook voor zaken rondom gezondheid.
Respondenten die aangeven meer open te staan voor zorg op afstand, zoals de Gezonde actie nemende twijfelaar, staan ook opvallend vaker open voor communicatie via verschillende kanalen. Respondenten die er minder voor open staan spreken voornamelijk de voorkeur uit voor telefonisch contact met zorgverleners.
Beperkt gebruik
Zorg op afstand is geen doel op zich maar een middel om de toegankelijkheid en kwaliteit van zorg te verhogen en de zorgkosten te laten dalen. Om het op grote schaal toe te kunnen passen, moet de behoefte van de consument centraal staan, aldus Medicinfo. Momenteel wordt dergelijke digitale zorg - apps zoals BeterDichtbij, diensten voor chronische aandoeningen zoals Hartwacht, COPD InBeeld en MijnIBDCoach - nog slechts in beperkte mate gebruikt, al vindt er geleidelijk opschaling plaats.
Mede via het programma Juiste Zorg op de Juiste Plek wil de overheid stimuleren dat zorg dichterbij de zorgconsument plaatsvindt, vaak gefaciliteerd via digitale technologie. Zorgverzekeraars proberen de juiste zorg op de juiste plek te stimuleren via samenwerking met zorgaanbieders zoals ziekenhuizen. Beschikbare Transformatiegelden (70 miljoen euro voor 2019) voor verplaatsing, voorkomen of vervangen van ziekenhuiszorg worden echter nog nauwelijks gebruikt.
70 procent van de chronische patiënten wil wel zorg op afstand-diensten gebruiken, maar dan wel als er 27/7 ondersteuning is. Dat ontbreekt in veel gevallen echter nog, zo bleek in juni uit een studie van ABN Amro.
