Eind september organiseerden het Erasmus MC en Deloitte de tweede editie van de Chief Nursing Information Officers (CNIO)-dag. Met de toenemende digitalisering van de zorg wordt de rol van de CNIO steeds groter. CNIO’s zorgen ervoor dat nieuwe technologieën hun toepassing vinden op de werkvloer en weten welke innovaties écht nodig zijn. Zo kunnen onderzoekers en technologieontwikkelaars hun energie steken in de meest impactvolle projecten en wordt het beroep van de verpleegkundige makkelijker en leuker.
Karin Schröder is verpleegkundige en ambassadeur Zorg en Techniek bij het Rotterdamse Erasmus MC. Zij weet als geen ander welke oplossingen er op de werkvloer nodig zijn. Verpleegkundigen hebben namelijk te maken met verschillende technologische uitdagingen.
“Zo is het elektronisch patiëntendossier (EPD) soms nodeloos ingewikkeld, waardoor de verpleegkundige vaker moet doorklikken dan nodig is. Dat is storend en verhoogt de werkdruk. Door verpleegkundigen meer te betrekken bij de ontwikkeling en inkoop van nieuwe technologieën, kan de werkdruk worden verlaagd terwijl het werkplezier toeneemt.”
Late introductie
Om de verbinding te maken tussen technische ontwikkelingen en de werkvloer, is de afgelopen jaren een nieuwe verpleegkundige functie ingevoerd: de Chief Nursing Information Officer (CNIO). Gijs Stolwijk is IC-verpleegkundige en CNIO van het Erasmus MC. In de Verenigde Staten bestaat het beroep CNIO al langer, vertelt hij, maar in Nederland werd deze functie pas in 2017 geïntroduceerd.
“Op dit moment zijn er 50-60 CNIO’s in Nederland, waarvan een deel in ziekenhuizen werkt en een deel in verpleeg- of verzorgingshuizen en de thuiszorg (VVT). De functie komt voort uit een behoefte aan verbinding tussen de werkvloer en de ontwikkelaars van digitale innovaties. Als praktiserend verpleegkundige weet ik waar de werkvloer behoefte aan heeft en kan ik meedenken over overkoepelende technologieprojecten.”
CNIO’s zijn strategisch gepositioneerd binnen zorgorganisaties om mee te denken over innovatie en techniek, vervolgt Stolwijk. “Voor en door verpleegkundigen.” De TU Eindhoven biedt zelfs al een opleiding aan voor CNIO’s. “CNIO’s moeten vooral affiniteit hebben met technologie en zorg. Daarnaast volg ik de leergang CMIO/CNIO aan de TU Eindhoven. In deze tweejarige opleiding worden artsen (Chief Medical Information Officers, CMIO’s) en verpleegkundigen gezamenlijk bijgeschoold over alles wat te maken heeft met IT en zorg.”
Samenwerking CNIO en CMIO
De werkzaamheden van CMIO’s en CNIO’s vertonen overlap, waardoor ze geregeld samenwerken aan gezamenlijke projecten, stelt Stolwijk: “Wie daarin het voortouw neemt, is afhankelijk van wie de belangrijkste stakeholders zijn in dat project. Door het juiste doel voor ogen te houden, kunnen de juiste mensen worden betrokken.”
Naast een CNIO en CMIO werkt er in het Erasmus MC ook een Chief Science Information Officer (CSIO), die vanuit het onderzoeksdomein de technologiebehoeften coördineert. Samen vormen de CNIO’s, CMIO’s en CSIO’s een brede afspiegeling van de zorg. De CNIO is daarbij de spin in het zorginnovatie-web en zorgt ervoor dat nieuwe ontwikkelingen daadwerkelijk terecht komen in de verpleegkundige praktijk.
“Als CNIO maak je mogelijk dat de ideeën van de mensen in het ziekenhuis tot bloei komen én toegepast worden”, schetst Stolwijk. “Samenwerking wordt steeds belangrijker, waardoor de rol van de CNIO steeds groter wordt. De CNIO heeft een breed netwerk waarin alle stakeholders samenkomen, zodat samenwerking makkelijker wordt. Als we de drie pilaren van onze organisatie – onderwijs, wetenschap en zorg – samenbrengen, kunnen we de zorg naar een hoger niveau te tillen. De CNIO slaat de brug tussen innovatie en praktijk, omdat hij of zij met een voet in beide werelden staat.”
Verpleegkundig perspectief
De verpleegkundige achtergrond van de CNIO is belangrijk, vindt ook Schröder. “Het is belangrijk dat de CNIO écht weet hoe het er op de werkvloer aan toegaat. Een verpleegkundige weet welke frustraties er op de werkvloer zijn. Die kennis maakt de implementatie van innovaties makkelijker en succesvoller, waardoor het werk van de verpleegkundige sneller en leuker wordt. We hebben degelijke producten nodig, waarmee we ons werk op een veilige, schone en prettige manier kunnen doen. Om dat makkelijker te maken, kan de verpleegkundige meedenken bij de ontwikkeling en inkoop van nieuwe producten.”
"Het wiel hoeft niet door elke organisatie opnieuw uitgevonden te worden"
De relatie tussen de verpleegkundigen op de werkvloer en de CNIO werkt twee kanten op, ziet Schröder: “Wanneer ik als verpleegkundige met de CNIO praat, ben ik beter op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen. Soms klop ik zelf aan bij de CNIO met een probleem, en soms komt de CNIO juist naar mij met een nieuwe technologie. De interactie tussen de verpleegkundige en CNIO werkt dus twee kanten op. Hoe groter het netwerk rondom de CNIO, hoe beter voor de zorg. Door het tijdstekort van verpleegkundigen is de implementatie van nieuwe technologieën vaak een uitdaging. Wanneer zij al eerder over een nieuwe technologie zijn geïnformeerd door de CNIO, verloopt die implementatie mogelijk soepeler.”
Niet alle verpleegkundigen zijn (voldoende) bekend met de CNIO, weet Schröder: “Onder andere daarom is de CNIO-dag georganiseerd. Daarnaast haakt de CNIO aan bij bijvoorbeeld de Verpleegkundige Adviesraad, waar ook meerdere verpleegkundigen vanaf de werkvloer bij aanwezig zijn. Het is vooral belangrijk dat er op elke afdeling iemand is die weet dat we een CNIO hebben, zodat zij met de CNIO kunnen overleggen wanneer er op hun afdeling tegen technische uitdagingen aangelopen wordt.”
Diverse innovaties
Op de Create4Care-afdeling van het Erasmus MC zijn al diverse innovaties gecreëerd door en voor verpleegkundigen. Deze oplossingen maken het werk van de verpleegkundige makkelijker, sneller en mooier, aldus Stolwijk. “De Create4Care-afdeling heeft met succes verschillende innovaties ontwikkeld, waar we erg trots op zijn. Zo is er een kliksysteem ontwikkeld voor het vastmaken van infuuspalen. Voorheen werden deze infuuspalen vastgemaakt met een draai-schroefsysteem dat onhandig in het gebruik was en zelfs tot polsproblemen kon leiden bij verpleegkundigen. In samenwerking met studenten van de Hogeschool Rotterdam ontwikkelde Create4Care een nieuw kliksysteem dat efficiënter werkt en minder belastend is voor de verpleegkundige.”
Ook worden lasers ingezet om zorgtaken prettiger te maken voor de patiënt en verpleegkundige, vertelt Stolwijk: “Voor de neonatologie is een nieuw meetsysteem ontwikkeld, waarbij de lengte van baby’tjes met behulp van lasers worden gemeten terwijl ze in de couveuse liggen. Hierdoor hoeven deze kwetsbare baby’s niet uit hun warme omgeving te worden gehaald. Een vergelijkbare lasertechniek wordt ingezet om de drains die onder het ziekenhuisbed staan te meten. Daardoor hoeft de verpleegkundige niet te bukken om te weten hoeveel vloeistof er in de drain zit. Soms hoeven technologische ontwikkelingen helemaal niet ingewikkeld te zijn om ons werk veel makkelijker te maken.”
CNIO's spelen een sleutelrol bij de introductie van technologieën die de zorgpraktijk verbeteren en efficiënter maken, onderstreept Stolwijk. Daarbij moeten CNIO’s binnen hun organisatie overwegen om technologieën te gebruiken zoals beslissingsondersteunende systemen, mobiele zorgapplicaties, telezorg en telecommunicatie, wearables, spraakherkennings- en data-analysesoftware, en kunstmatige intelligentie. “Ook doorontwikkeling van het EPD is belangrijk. Met deze technologieën kunnen CNIO’s de zorgomgeving efficiënter, veiliger en meer patiëntgericht maken. Technologie en zorg gaan daarbij hand in hand.”
CNIO-dag
Strategisch adviseur IT Marloes van Otterloo was betrokken bij de organisatie van de CNIO-dag die op 27 september plaatsvond. “Vanuit het Erasmus MC willen wij graag een kijkje in de keuken geven wat betreft de technologieën die wij inzetten. Het thema van de afgelopen CNIO-dag, ‘mensgerichte technologie, minder last, meer zorg’, past ook binnen onze brede strategie waarin arbeidsbesparing voor onze medewerkers centraal staat. We willen medewerkers ontlasten en hun werkplezier verhogen.”
Het voornaamste doel van de CNIO-dag was het verbinden van zorgprofessionals, aldus Stolwijk: “Door zorgprofessionals met elkaar verbinden, kunnen ze van elkaar te leren en ontstaan gezamenlijke ideeën. Het wiel hoeft niet door elke organisatie opnieuw uitgevonden te worden. Wanneer je samen naar oplossingen zoekt, ontstaan betere ideeën én wordt het draagvlak voor die oplossingen vele malen groter. Hierdoor ontvangen onze patiënten uiteindelijk betere zorg, en dat is het allerbelangrijkste.”
CV
Karin Schröder is verpleegkundige en ambassadeur Zorg en Techniek bij het Erasmus MC te Rotterdam.
Gijs Stolwijk is IC-verpleegkundige en CNIO bij het Erasmus MC.
Marloes van Otterloo is strategisch adviseur IT bij het Erasmus MC.
