Steeds minder huisartsen en ondersteunend personeel bij een steeds hogere zorgvraag: dat is in essentie de uitdaging waar de provincie Friesland voor staat. Hoe pak je dat effectief aan? Dokterszorg Friesland bewandelt meerdere sporen, met een belangrijke rol voor hybride huisartsenzorg. Centraal staat innovatie met menselijke maat. Wat dat op kan leveren, vertelt Martijn van der Werff, bestuurder bij Dokterszorg Friesland.
Dokterszorg Friesland is een regionale huisartsenorganisatie die al ruim 22 jaar de huisartsenzorg in Friesland coördineert. Wat begon met Dokterswacht Friesland als vangnet voor ANW-diensten (avond, nacht en weekendzorg) is uitgegroeid tot een multidisciplinaire organisatie, vertelt Van der Werff.
“Dokterszorg vertegenwoordigt 650.000 patiënten, 280 praktijkhouders en meer dan 500 huisartsen. Jaarlijks verwerkt Dokterswacht nu 150.000 telefoontjes van patiënten. Maar liefst 40 procent daarvan resulteert in een zelfzorgadvies, zonder fysiek consult bij de dokter. Onnodig te zeggen dat al dat telefoonverkeer een enorme druk legt op de dienstverlening.”
Friese paradox
Friesland heeft veel zorg-gerelateerde uitdagingen, zoals een vergrijzende bevolking met een relatief lage sociaaleconomische status. Het gevolg is een groeiende diversiteit aan gezondheidsproblemen. Friezen zelf lijken dit vaak anders te ervaren, door Van der Werff omschreven als de Friese paradox: velen lijden onder leefstijlproblemen, maar voelen zich toch prima.”
“Dat komt grotendeels door een bijzonder fenomeen: mienskip, de Friese term voor gemeenschapszin. Mensen hebben oog voor de ander en helpen elkaar, waardoor minder professionele zorg nodig is.” Dit heeft een dempend effect op de zorgbelasting, maar desondanks stijgt de totale zorgvraag. Momenteel is er al een tekort van honderd huisartsen en dat zal naar verwachting binnen enkele jaren verdubbelen.”
Sociale basis versterken
Regioplan Friesland moet nu de basis leggen om de zorg slagvaardiger te maken. Fundamenten van dit actieplan zijn: gezond ouder worden, kansrijk opgroeien, mentale gezondheid en medisch-specialistische zorg. Van der Werff vertelt dat huisartsen hierin een centrale rol spelen, want zij vormen vaak de eerste toegang tot de zorg.
“Het doel is om de sociale basis te versterken door huisartsenpraktijken te integreren in eerstelijns wijkgerichte samenwerkingsverbanden.” Dokterszorg stimuleert de dialoog en samenwerking tussen verschillende disciplines (medisch, paramedisch, sociaal domein) om de zorg efficiënter te maken. Daarin wordt inmiddels ervaring opgedaan met hybride zorg.
Zorg op afstand
Voor hybride huisartsenzorg gebruikt Dokterswacht Friesland sinds een paar jaar een door Medicinfo ontwikkelde Dokterswacht-app. Het medisch team van deze zorgaanbieder trieert, beantwoordt gezondheidsvragen en geeft persoonlijk zorgadvies via live chat, beeldbellen en telefonie. De app is nadrukkelijk een aanvulling op reguliere huisartsenzorg, geen vervanging. De app is een hulpmiddel om de bereikbaarheid te verbeteren en het personeelstekort aan te pakken.
De Dokterswacht-app start met een digitale triage die inzichtelijk moet maken of de vraag al dan niet spoed heeft. Vervolgens gaat de patiënt, via chat en/of beeldbellen in gesprek met een verpleegkundige of huisarts van Medicinfo. Alle zorgverleners werken volgens dezelfde protocollen als de medewerkers van Dokterswacht. Verder is er goed contact en overleg tussen Dokterswacht en Medicinfo.
Sterke reductie wachttijd
De app is beschikbaar op vrijdagavond en in het weekend. Van der Werff: noemt de resultaten indrukwekkend: de gemiddelde wachttijd is teruggebracht van twintig naar zes minuten. Wie een spoedvraag heeft, hoeft dus minder lang te wachten op antwoord. Patienten die met de app werken, waarderen vooral de kortere wachttijd, het persoonlijke contact en het kunnen meesturen van foto’s.
Ook de zorgmedewerkers van Dokterswacht zijn tevreden: zij ervaren een lagere werkdruk en krijgen dus meer ruimte om kwaliteit te leveren. Het personeelstekort is er niet ineens mee opgelost, maar de bereikbaarheid is wel significant verbeterd. Verder is het aantal zelfverwijzers, mensen die zonder triage naar de huisartsenpost komen, aanzienlijk gedaald.
Test in dagzorg
De Dokterswacht-app is inmiddels ook getest in de dagzorg. De resultaten waren hier wisselend: positief in stedelijke gebieden (bijvoorbeeld onder studenten), gemengd in dorpen (waar stimulering nodig is), en terughoudend op het platteland (waar mensen liever op de dokter wachten). Onderzoek toont echter wel degelijk momentum voor hybride zorg: 69 procent van de patiënten van Dokterszorg staat open voor hybride zorg.
Zolang hybride zorg professioneel en persoonlijk verloopt, is dit een volwaardig alternatief, meent Van der Werff. Hier is wel een gedragsverandering voor nodig. Van patiënten, maar ook van medische professionals. “Dat begint met het omarmen van innovatie. Heeft een praktijkhouder bijvoorbeeld de moed om te zeggen: van 10.00 tot 11.30 uur zijn we alleen bereikbaar via chat? Pas dan kun je écht verlichting bieden aan de steeds meer overbelaste huisartsenzorg.”
Persoonlijke aandacht
Dokterswacht Friesland ziet technologie niet als een universele oplossing, benadrukt Van der Werff tot slot. Persoonlijke aandacht blijft leidend, ook voor Friezen die niet over de digitale vaardigheden beschikken om hybride zorg te benutten. “Digitaal als het kan, fysiek waar het moet: dat is de insteek voor zorg op maat. Zo geeft Dokterswacht op eigentijdse wijze invulling aan mienskip. Oog voor de mens blijft dus het credo, en dat is van alle tijden.”
