Een internationaal onderzoek onder leiding van Amsterdam UMC Cancer Center Amsterdam richt zich op het ‘ontrafelen’ van longtumoren, om beter te kunnen voorspellen welke patiënten wel en welke niet gebaat zijn bij immuuntherapie. Het project SPACETIME krijgt hiervoor 12 miljoen van de EU, vanuit het programma Horizon Europe.
In 2023 kregen zo’n 14.800 Nederlanders te horen dat ze longkanker hebben. Ruim twee derde van hen overlijdt uiteindelijk aan de ziekte, ondanks behandeling met bijvoorbeeld immuuntherapie (een behandeling die het eigen afweersysteem helpt om kankercellen beter te vernietigen), een operatie, chemotherapie, bestraling of een combinatie hiervan.
Meer kennis over micromilieu
Binnen het SPACETIME-project willen de betrokken onderzoekers nieuwe kennis vergaren over de ontwikkeling van het ‘longkanker-micromilieu’: de samenwerking tussen kankercellen, immuuncellen en steuncellen binnen tumoren. Volgens Amsterdam UMC-onderzoeker Febe van Maldegem, een van de coördinatoren van het project, is inmiddels namelijk overduidelijk dat een tumor geen doelloos woekerende klomp cellen is, maar een georganiseerde mix van cellen die zowel binnen als buiten de tumor interacties aangaan.
Het onderzoek bestaat uit twee onderdelen. De wetenschappers brengen het micromilieu op microscopieniveau ruimtelijk in kaart (‘SPACE’) om deze zeer complexe samenhang beter te begrijpen. Dit gebeurt met tumorweefsel van patiënten met longkanker in alle stadia (‘TIME’).
De samenstelling van het micromilieu moet bepalen hoe een patiënt reageert op bijvoorbeeld immuuntherapie. Alle verzamelde data worden middels computermodellen in de juiste samenhang gebracht om onderliggende patronen in beeld te krijgen. De onderzoekers kijken vervolgens wat de voorspellende waarde van deze patronen is bij de verschillende vormen van behandeling. Dit moet artsen helpen hun patiënten beter te adviseren over de meest optimale behandeling.
Voorspellende biomarkers
Mede-coördinator Marieke Fransen en onderzoeker bij Amsterdam UMC zegt te hopen dat SPACETIME uiteindelijk enkele goede biomarkers oplevert die beter kunnen voorspellen wat het succes van specifieke therapieën zal zijn. Zo hoeft een deel van de patiënten niet te worden belast met een onnodige therapie en kan sneller begonnen worden met de best mogelijke behandeling.
SPACETIME heeft een looptijd van vijf jaar en telt 15 partners in 7 Europese landen. Het project maakt deel uit van de EU Mission on Cancer. Doel van deze missie is a) om tegen 2030 het leven van meer dan 3 miljoen mensen te verbeteren door middel van preventie, genezing of betere behandeling; b) om mensen die door kanker zijn getroffen, met inbegrip van hun families, langer en beter te laten leven.
