Er is een onomkeerbare trend naar samenwerking tussen laboratoria buiten het ziekenhuis, stellen adviseurs André Huisman en Antoinette Kamphorst van MedicalPHIT in ICT&health 1. Het bevorderen van digitalisering speelt hierbij een rol. Nog tien tot vijftien laboratoria voor klinische chemie en microbiologie in Nederland in 2035 en daarnaast wellicht een vergelijkbaar aantal voor pathologie? Een realistische verwachting, menen beide adviseurs.
De samenwerking tussen laboratoria is een al langer zichtbare trend. “Het is de logische stap voor het creëren van schaalbaarheid”, begint Huisman. “De kosten van de laboratoria zijn hoog en met schaalvergroting kunnen ze volumevoordelen bereiken. Bovendien biedt het kwalitatieve voordelen. Er is sprake van toenemende specialisatie en dat betekent dat volume nodig is om voldoende ervaring in dat zeer specialistische werk te kunnen opbouwen. Het is de simpele wet van: als je iets vaker doet, word je daar beter in.”
Noodzaak van investeren
Verdere specialisatie brengt ook de noodzaak met zich mee van investeren in specialistische apparatuur, tests en reagentia, vult Kamphorst aan. Een klein laboratorium heeft minder financiële ruimte om die aan te schaffen. En het is ook niet efficiënt om dat te doen als het aantal aanvragen te beperkt is om er vaak genoeg gebruik van te maken.
“Wat daarnaast een rol kan spelen in de beslissing om de stap naar centralisatie zetten, is dat het ziekenhuis de ruimte nodig heeft voor patiëntgebonden functies zoals bedden. Maar een ziekenhuis kan ook financiële redenen hebben om in samenwerking met een paar andere ziekenhuizen tot een gezamenlijk extern laboratorium te komen.”
De ontwikkelingen in digitalisering helpen om centralisering van de laboratoriumfunctie mogelijk te maken. “Degene die bijvoorbeeld de pathologische beelden bekijkt, hoeft daarmee niet meer op dezelfde plek te zitten als het laboratorium zelf”, zegt Huisman. “De twee kunnen gewoon digitaal met elkaar communiceren. Ook dat verklaart waarom we al vaker zien dat laboratoria uit ziekenhuizen vertrekken en na samenvoeging in een aparte entiteit worden ondergebracht, met gezamenlijk partnerschap.”
Uitdagingen
Natuurlijk brengt de stap naar concentratie van laboratoria wel uitdagingen met zich mee. “Onze stelling is dat een project pas succesvol kan zijn als alles werkt op alle vijf de lagen van het interoperabiliteitsmodel”, benadrukt Huisman. “Die vijf lagen zijn: de organisatie, het zorgproces, de informatie, de applicatie en de IT-infrastructuur. Als je processen gaat vervlechten, krijg je te maken met cultuurverschillen.”
Om dit te overwinnen, moeten de partijen tot een gezamenlijke visie en strategie komen. Ze moeten de governance regelen en de juridische aspecten. Ze moeten de data op orde brengen, het proces optimaliseren, keuzes maken op het gebied van de applicaties. Huisman: “Er komt heel veel bij kijken. En ze moeten rekening houden met de wet- en regelgeving. De Autoriteit Consument en Markt (ACM) kijkt mee. Het marktaandeel mag niet te groot worden.”
Lees het hele artikel in ICT&health 1, die halverwege februari verschijnt.
