Onderzoekers van de Monash University hebben het gebruik van AI ter ondersteuning van vruchtbaarheidsbehandelingen en de selectie van embyo's onder de loep genomen. Zij komen tot de conclusie dat deze werkwijze nogal wat ethische bezwaren oproept. Iets dat, zo stellen zij, aangepakt moet worden.
De explosieve groei van het gebruik van AI-gedreven toepassingen en oplossingen in de zorg brengt heel wat uitdagingen met zich mee. Processen en werkwijzen veranderen. Personeel moet getraind worden en bestuurders staan steeds vaker voor ingewikkelde keuzes als het gaat om de aanschaf en implementatie van de juiste AI-tools. Er wordt al regelmatig gediscussieerd over verantwoord gebruik van AI-oplossingen. De behandelend arts zal altijd de eindverantwoording dragen.
Ethische bezwaren
Een ander aspect, al op andere vlakken in de zorg speelt, is ethiek. We kennen het van de discussie rondom genetische manipulatie van embryo’s bij IVF, en het al dan niet ter beschikking stellen van ‘ongebruikte’ embryo’s voor het oogsten van stamcellen. Ethische bezwaren die zowel zorgprofessionals als bestuurders en regelgevers bezighouden.
In Nederland werd in 2023 al het Responsible and Ethical AI in Healthcare Lab (REAiHL) opgericht, een initiatief van het Erasmuc MC en de TU Delft, met ondersteuning van SAS. Daarbinnen is onder andere aandacht voor diverse ethische kwesties die met de komst van AI in de zorg aangepakt moeten worden, zoals het tegengaan van vooroordelen (bias) in algoritmen en het zorgen voor voldoende vertrouwen in de herkomst van AI-toepassingen (zoals transparantie in hoe uitkomsten tot stand komen).
AI-geassisteerde embryoselectie
De onderzoekers die gekeken hebben naar het gebruik van AI voor vruchtbaarheidsbehandelingen stellen dat het gebruik van deze technologie het risico op ontmenselijking van patiënten, algoritmische vooringenomenheid vergroot, en tegelijk een transparantie van, en gelijke toegang tot, deze behandelingen onder druk kan zetten.
“Het gebruik van AI bij embryoselectie betekent dat computeralgoritmen beslissingen beginnen te nemen over wie er op de wereld wordt gezet. Er zitten een aantal belangrijke voordelen aan deze technologie, maar het betekent wel dat AI zich bemoeit met een bijzonder gevoelig deel van het menselijk leven, waar voorzichtig en respectvol mee omgegaan moet worden”, aldus dr. Julian Koplin van Monash's School of Social Sciences en hoofdauteur van het onderzoek.
Weloverwogen en verantwoorde beslissingen
De onderzoekers stellen echter ook dat de ethische bezwaren het gebruik van AI-tools voor de beoordeling van embryo's niet hoeft uit te sluiten. Zij pleiten voor het nemen van weloverwogen beslissingen nodig over hoe de verantwoordelijkheid voor klinische resultaten zal worden beheerd, hoe de hulpmiddelen zullen worden gecontroleerd en hoe het gebruik ervan zal worden gecommuniceerd met patiënten.
AI-tools voor de beoordeling van embryo's analyseren beelden en/of video's van embryo's en geven vervolgens voorspellingen over de kwaliteit van het embryo. Deze hulpmiddelen worden al gebruikt in combinatie met de beoordeling door een embryoloog, maar hebben ook de potentie om menselijke beoordeling helemaal te vervangen. De eerste aanwijzingen duiden erop dat AI beter kan presteren dan menselijke embryologen, consistentere beoordelingen van embryo's kan geven en de beoordelingstijd aanzienlijk kan verkorten.
De auteurs van het onderzoek schrijven dat er dringend behoefte is aan een diepgaand begrip van de relevante ethische, sociale en regelgevende kwesties om ervoor te zorgen dat de technologie wordt gebruikt op een manier die gepast is en het vertrouwen van het publiek behoudt.
Het onderzoek, geschreven door Dr. Julian Koplin, Dr. Molly Johnston, Amy Webb en Professor Catherine Mills van het Monash Bioethics Center en Professor Andrea Whittaker van Monash's School of Social Sciences, is gepubliceerd in Human Reproduction.
