In 2003 was Jelle Ruurda de eerste persoon ter wereld die promoveerde op robotchirurgie. Sinds het najaar van 2019 is hij de eerste hoogleraar van het UMC Utrecht op de nieuwe leerstoel ‘minimaal invasieve robot geassisteerde chirurgie'. Hoogleraar robotchirurgie dus. Ruurda verwacht dat het aantal operatierobots snel en fors zal groeien.
Er is sinds 2003 veel veranderd op het gebied van robotchirurgie. Robots zijn veel beter geworden. De operaties die ze uitvoeren zijn sterk verbeterd. En robots voeren tegenwoordig operaties uit die we zonder robot niet zouden kunnen uitvoeren. "In die zin zijn ze (robots, red.) soms levensreddend", aldus Jelle Ruurda.
Voordelen robotchirurgie
Dat het inzetten van robots bij kijkoperaties grote voordelen heeft is al langer bekend. “Daarbij werk je met twee rechte staven, dat lijkt toch een beetje op eten met stokjes. Een robot heeft polsjes die je heel flexibel kunt besturen. Bovendien is er een heel stabiel beeld, door dat de camera door een robotarm wordt vastgehouden", zegt Ruurda.
De voordelen van het inzetten van robotchirurgie bij patiënten met slokdarmkanker zijn, middels een gerandomiseerd onderzoek, al aangetoond. Operaties worden met behulp van een robot nauwkeuriger uitgevoerd. Dat bevordert een sneller herstel en vermindert de kans op complicaties.
Het UMC Utrecht zette robotchirurgie aanvankelijk met name in bij slokdarm- en maagkanker. Tegenwoordig wordt de robot ook ingezet bij andere operaties, zoals schildklierkanker, gynaecologische kanker, lever- en blaastumoren, en zelfs ook voor hartchirurgie. Het UMC Utrecht beschikt over twee robots. Vijf wanneer de ziekenhuizen waarmee het UMCU in RAKU-verband samenwerkt meegeteld worden. Heel Nederland telt momenteel 35 operatierobots. Onder andere bij het Máxima MC en het Amsterdam UMC.
Robots worden nog slimmer
De kersverse hoogleraar Jelle Ruurda noemt het feit dat er met het gebruik van operatierobots een computer tussen de chirurg en de patiënt staat een groot voordeel. “Nu al heeft die computer veel slimme trucs. Als je bijvoorbeeld een darm moet doorsnijden, sluit je het eerst met nietjes aan beide kanten af. Dankzij die computer is te meten hoe dik het weefsel is dat je doorneemt en kan de druk van de nietjes worden aangepast. Dat voorkomt complicaties."
Ruurda verwacht veel van de gerobotiseerde hulp voor de chirurgie in de toekomst. "Een voorbeeld van een nieuw hulpmiddel is de mogelijkheid om MRI-of CT-beelden die voor de operatie zijn gemaakt te integreren met live-beelden van de operatie. Deze beelden kunnen bijdragen aan de herkenning van anatomische structuren en het identificeren van wat verwijderd moet worden tijdens de operatie. Ook worden eerste stappen gezet met het automatisch herkennen van bloedingen en patronen die leiden tot complicaties. Kunstmatige intelligentie gaat in de komende jaren een grotere rol spelen bij robotchirurgie."
Intelligenter en goedkoper
In de toekomst verwacht Ruurda dat robots zo intelligent worden dat ze de chirurg kunnen waarschuwen wanneer ze zien dat er een betere oplossing voor handen is dan die die de chirurg van plan is om te nemen. "Ik kan me voorstellen dat de robot dan zegt: 'let op, jij wil hier linksaf, maar de meesten gaan in vergelijkbare situaties rechtsaf en behalen betere resultaten."
Met de komst van meerdere aanbieders - op dit moment is er nog maar één - zal de prijs van operatierobots de komende jaren gaan dalen. Dit jaar komen er volgens Ruurda's verwachtingen al vijf leveranciers bij. Voor de komende jaren verwacht hij dat dat er tientallen zullen worden. De komst van meer eenvoudigere robots, die heel goed zijn in één specifieke taak, zal volgens Ruurda ook ertoe leiden dat chirurgierobots goedkoper worden.
Ruurda is ook van mening dat de volgende stap in dit proces ook het eerder opleiden van artsen in het gebruik van- en de samenwerking met robotchirurgie. Voor toekomstige chirurgen is een opleiding in de robotchirurgie onmisbaar, evenals voor operatieassistenten, verpleegkundigen en onderzoekers”, zo stelt hij. Onlangs is Ruurda benoemd tot voorzitter van de recent opgerichte Nederlandse werkgroep robotchirurgie. Deze werkgroep zal congressen en trainingen organiseren met als doel het delen van kennis en verbeteren van de zorg voor patiënten.
"Robotchirurgie wordt nu nog te vaak gezien als een dure gimmick. Dat gaat de komende jaren veranderen", zo verwacht Ruurda. Robotchirurgie krijgt op alle vlakken een andere status. "Op termijn zal robotchirurgie erkend worden als basisvoorwaarde om een operatie goed te kunnen doen.”
