De manier waarop chirurgen en andere medisch specialisten tot dusver werden opgeleid, is alles behalve efficiënt en kost onnodig veel tijd. En dan te bedenken dat we in de komende jaren afstevenen op een ernstig tekort aan zorgprofessionals. Als geestelijke vader van Skills Centres in Rotterdam, Halifax in Canada en Amsterdam, schetst professor Jaap Bonjer hoe met deze centra kan worden voorzien in een betere opleidingsmethodiek én een betere nascholing van chirurgen. Inmiddels zijn er drie van deze Skills Centres in Nederland en zo’n twaalf elders in Europa.
Het idee om tot deze Skills Centres te komen, ontstond bij Bonjer in 1990 toen hij werkzaam was in het Erasmus MC in Rotterdam. “Er was toen sprake van een revolutie in chirurgie waarbij open chirurgie voor een groot deel vervangen werd door kijkoperaties." Dit werd mogelijk gemaakt door een televisiechipcamera die je als chirurg op het optiek klikt, waarmee het beeld dat je dan oppikt met het optiek op een televisiescherm kunt laten zien. Zo werd het mogelijk met een heel team te opereren.
“Toen we daar zo in 1990 mee bezig waren, hadden we enkele cursussen gevolgd en bedacht ik me hoe bizar het eigenlijk was dat je je dat allemaal in de praktijk eigen moet maken", vervolgt Bonjer. "Dat is uiteindelijk de aanleiding geweest om te beginnen met een trainingscentrum.” Alles bij elkaar duurt een opleiding tot internist of chirurg zo'n vijftien jaar, gerekend vanaf de eerste dag van de studie, tot het einde van de opleiding. Echt veel te lang, vindt Bonjer.
Opleiding 'off the job' met skills centre
Bonjer vergelijkt de skills centres met de opleiding voor piloten die grotendeels een vliegtuig leren besturen met behulp van een simulator. “Dat is eigenlijk de gedachte achter het vervangen van de training ‘on the job’. Dat kan al heel eenvoudig. Wil je leren hechten, dan kun je gewoon een zeemleren lap pakken, een naaldvoerder en een pincet nemen en daarmee aan de slag gaan. De ‘flight simulator’ waar piloten in trainen, is ook voor de opleiding van zorgprofessionals het streven: een virtual reality simulator die allerlei medische situatie nabootst.”
Het substitueren van trainen van de dagelijkse praktijk, het werkplekleren, door ‘training off the job’ is eigenlijk iets waar Bonjer gedurende zijn hele carrière mee bezig is geweest. In 2003 is het Erasmus MC Skills Lab geopend, in 2007 een training centre in Halifax in Canada en in 2019 het Amsterdam Skills Centre (ASC). In het ASC zijn er nu twaalf operatiestations te vinden waar eigenlijk iedere dag op wordt getraind. “We zijn volop bezig met het trainen in een gesimuleerde omgeving.”
Leren in gesimuleerde omgeving
Vorig jaar zomer is Bonjer gestart met een landelijk project ten behoeve van de opleiding van operatieassistenten, anesthesiemedewerkers en radiodiagnostisch laboranten omdat er grote tekorten aan deze zorgprofessionals zijn. Deze tekorten hebben geleid tot enorm lange wachtlijsten voor operaties en interventies. Het doel is om de opleiding sneller en efficiënter te maken door het leren op de werkplek voor de helft te vervangen door leren in een digitale omgeving of een gesimuleerde omgeving. Bonjer hierover: “De projectgroep Digital United Training Concepts in Healthcare (DUTCH) bereidt een groeifondssubsidie-aanvraag voor die hopelijk gesteund zal worden door VWS."
Lees het hele diepte interview met Jaap Bonjer in ICT&health 6, die op 16 december verschijnt.
