23 september 2020 is de EU-deadline voor het volledig digitaal toegankelijk zijn van websites en mobiele applicaties voor mensen met een visuele of auditieve beperking. Van ministeries tot energiebedrijven en van scholen tot zorginstellingen – ze moeten op 23 september allemaal volledig digitaal toegankelijk zijn voor mensen met een cognitieve beperking. Er is echter nog veel onduidelijk over de mate waarin de richtlijn al vertaald is naar de praktijk. Zo'n 6.000 websites, apps en patiëntportalen in de zorg zouden nog onvoldoende digitaal toegankelijk zijn.
Digitale toegankelijkheid voor iedereen is het doel van het EU-besluit van 26 oktober 2016. Richtlijn EU2016/2102, ook omgezet in Nederlandse wetgeving, omvat de ‘Toegankelijkheid van websites en mobiele applicaties van openbare lichamen’. In de praktijk betekent het dat (semi)publieke organisaties verplicht zijn websites en apps voor iedereen toegankelijk te maken, ook voor mensen met een cognitieve beperking.
Organisaties lopen ver achter
10 tot 15 procent van de EU-bevolking is slechthorend, slechtziend, doof of blind – 50 tot 75 miljoen mensen. De deadline voor het bieden van alternatieve presentatiemogelijkheden voor video- en audiomateriaal is 23 september 2020 en veel organisaties lopen ver achter met het implementeren van zaken als ondertiteling en transcripten.
Volgens Stichting Accessibility – expertisecentrum voor toegankelijke ICT – profiteert ook in Nederland hierdoor zo’n 15 procent van de bevolking niet of onvoldoende van digitalisering. Dit terwijl de maatschappij steeds meer verwacht van haar burgers als het gaat om zelfredzaamheid en deelname aan de maatschappij.
De stichting wil dit jaar nog een toolkit uitbrengen genaamd ‘Samen snel aan de slag’. Hierin zitten praktische tips voor awareness, ondersteuning en borging voor en mét stakeholders uit de zorg. Straks krijgt iedereen een Persoonlijke Gezondheids Omgeving (PGO). Een PGO is een website of app, waarin je informatie over je eigen gezondheid bij kan houden en actief aan de slag kan gaan met je gezondheid. MedMij is de organisatie die voor die PGO’s de eisen heeft opgesteld via een afsprakenstelsel. 'Toegankelijkheid' is in dit afsprakenstelsel helaas niet opgenomen. Maar deze websites en apps zijn wel heel belangrijk voor mensen met een (visuele) beperking.
Goede start in gemeenten
Volgens AmberScript, een startup die spraakherkenning inzet om gesproken content voor iedereen toegankelijk te maken, hebben veel gemeenten in ieder geval een goede start gemaakt. Ruim een derde voorziet de raadsvergaderingen van ondertiteling, zo blijkt uit onderzoek van de startup. De overige gemeenten zijn nog in voorbereiding en ook andere instellingen van de (semi)overheid, zoals het onderwijs, moeten nog starten met de implementatie. Cijfers over het inzetten van tools zoals Amberscript in de zorgsector zijn niet bekend.
Voor doven en slechthorenden kunnen transcripten op basis van automatische spraakherkenning bij zaken als opgenomen hoorcolleges een enorme toegevoegde waarde bieden. En het creëren daarvan is dankzij kunstmatige intelligentie en machine learning aanzienlijk sneller en betaalbaarder geworden. Thomas Dieste, COO en co-founder van AmberScript benadrukt dat het goed is voor (zorg)organisaties om te beseffen dat audio en video niet voor iedere kijker werkt. “Zonder transcripten is deze content voor kijkers met een auditieve beperking simpelweg niet waarneembaar.”
Meer vaart achter digitale toegankelijkheid
Het Informatieberaad Zorg stelde eind 2018 al dat het meer vaart wilde zetten achter het digitaal toegankelijk maken van de online informatie van organisaties in de zorgsector. Er viel volgens het overlegorgaan dat digitalisering in de zorg wil versnellen en versterken op dit gebied nog veel winst te behalen.
Reden om destijds de Web Content Accessibility Guidelines (WCAG) toe te laten tot het duurzaam informatiestelsel. De WCAG is een set van richtlijnen voor digitaal toegankelijke communicatiekanalen. Concreet gaat het bijvoorbeeld over richtlijnen met betrekking tot het ondertitelen van video’s, teksten bij afbeeldingen die met spraaksoftware voor te lezen zijn en het gebruik van het juiste contrast op websites voor mensen met een visuele beperking.
Nog altijd gebrekkig
In 2018 was de digitale toegankelijkheid in de zorgsector voor mensen met beperkingen nog gebrekkig. Ook nu ontbreken echter vaak nog goede teksten bij afbeeldingen, invulformulieren en video’s, waardoor deze niet met spraaksoftware voor te lezen zijn. Mensen die slechthorend of doof zijn missen vaak ondertitelingen bij video’s.
Websites, apps en portals van ziekenhuizen, huisartsenpraktijken, andere zorginstellingen en van overheidsorganisaties zijn niet altijd optimaal digitaal toegankelijk. Op dit moment zijn er ruim 6.000 websites, apps en patiëntportalen die onvoldoende toegankelijk zijn, aldus Stichting Accessibility.
VieCuri (Limburg) heeft als een van de weinige ziekenhuizen in Nederland een Drempelvrij keurmerk omdat de digitale toegankelijkheid van zijn website ook voor mensen met auditieve en visuele beperkingen op orde is.
