De overheid moet de bekostiging van zorg zo snel mogelijk samen met andere zorgpartijen anders in gaan richten. Het huidige zorgstelsel kent vooral prikkels die sturen op productie (declareren per behandeling en consult), niet op zorg die bijdraagt aan ervaren kwaliteit van leven en onvoldoende aan de ervaren kwaliteit van zorg. Dat adviseert de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) de minister voor Medische Zorg.
In juni had de minister voor Medische Zorg (toen Martin van Rijn, inmiddels Tamara van Ark) de NZa gevraagd om te kijken naar de mogelijkheden die het huidige bekostigingstelsel biedt om gepast gebruik van zorg en van digitale zorg te stimuleren. Destijds al benadrukte de toezichthouder dat er meer nadruk moet komen op bekostiging per zorgtraject en minder per behandeling. Dat is ook een richting die bestuursvoorzitter Marian Kaljouw van de NZa al jaren voorstaat.
Geen beloning uitkomst zorg
In de huidige bekostiging worden zorgaanbieders vooral beloond voor het verlenen van meer zorg. Dus niet voor de uitkomst van een zorgtraject, preventie van ziektes of het beheersbaar houden van chronische aandoeningen. Ziekte is het verdienmodel, niet gezondheid, schetst de NZa. Dit productiegerichte model betekent meer inkomsten voor zorgaanbieders bij het verlenen van meer behandelingen en aan meer patiënten.
Door de corona-uitbraak is de toegankelijkheid van zorg (meer) onder druk komen te staan. Planbare zorg moet worden ingehaald (tot wel 800.000 uitgestelde verwijzingen en behandelingen), maar er is ook zorg verdampt. Zo kunnen mensen overleden zijn omdat hun toestand verergerd is tijdens de periode dat zorg gefocust was op corona, of omdat men niet naar het ziekenhuis durfde.
Stroomversnelling digitale zorg
Tegelijk was er de inmiddels al vaak aangehaalde stroomversnelling in toepassing van digitale zorg. Beeldbellen en monitoring op afstand zijn de meest bekende voorbeelden. Bij het opschalen van de reguliere zorg in de ziekenhuizen is ingezet op prioritering van patiënten op basis van urgentie. Daarbij is extra aandacht gevraagd voor passende zorg en digitale zorg, aldus NZa-directeur Regulering Josefien Kursten. “Het is van belang dat goede ontwikkelingen structureel kunnen worden toegepast, zodat de zorg op langere termijn organiseerbaar, betaalbaar en toegankelijk blijft en aansluit op de behoefte van de patiënt.”
De NZa ziet diverse vormen van bekostiging voor diverse vormen van zorg als meest kansrijke optie om passende (digitale) zorg te stimuleren. Dat betekent bekostiging op maat voor bijvoorbeeld de acute zorg, de planbare zorg en de zorg voor chronisch zieken. Het startpunt van de toezichthouder is de medisch-specialistische zorg. Maar de nieuwe bekostiging kijkt over sectoren heen. Het gaat om fundamentele veranderingen die binnen het huidige stelsel kunnen worden opgepakt.
Onlangs liet de toezichthouder weten dat het de tijdelijke verruimingen voor declaratie van digitale zorg verlengt tot eind dit jaar. Ook wil de toezichthouder die tijdelijke verruimingen zoveel mogelijk structureel maken.
NZa wil passende (digitale) zorg
Behalve een verandering in de bekostiging zijn er andere maatregelen die (in samenhang) passende (digitale) zorg kunnen stimuleren. Een voorbeeld is de contractering van zorgverzekeraars. Voor het stimuleren van digitale zorg gaan we ook in op specifieke maatregelen, vanuit het principe ‘digitaal (ondersteunde zorg), tenzij…’
Over de uitwerking van de bekostiging wil de NZa de komende tijd in gesprek met Zorginstituut Nederland (dat bepaalt welke zorg verzekerde zorg is), zorgprofessionals, zorgaanbieders, zorgverzekeraars en patiëntvertegenwoordigers. In het advies draagt de NZa opties aan, met als uitgangspunt dat de bekostiging in dienst moet staan van a) passende zorg en b) digitaal als het kan.
