Om veilig en vrij verkeer binnen de EU tijdens de COVID-19 pandemie mogelijk te maken, werkt de Europese Commissie (EC) aan een Digitaal Groen Certificaat (DGC). Dit dient als digitaal bewijs voor een negatieve coronatest of vaccinatie om te beschermen tegen het coronavirus. Hoe en wanneer wordt het eerste pan-Europese elektronische document in de gezondheidszorg geïmplementeerd?
Het DGC-certificaat moet dienen als EU-breed bewijs dat een persoon is ingeënt tegen COVID-19, een negatief testresultaat heeft gekregen of is geïnfecteerd met SARS-CoV-2 en hersteld. Het is de bedoeling dat een digitale of papieren versie van het document gratis wordt uitgegeven, met een QR-code die de authenticiteit van het certificaat bevestigt. In Nederland wordt hiertoe geëxperimenteerd met de CoronaCheck-app. Momenteel alleen voor een digitaal bewijs van een negatieve test, vanaf juni ook als vaccinatiebewijs.
Vrijwillige deelname certificaat
Om de documenten in de hele EU te verifiëren, wil Commissie de nodige digitale infrastructuur ontwikkelen en mogelijk te maken dat de lidstaten zich erbij aansluiten. Deelname aan het project is vrijwillig - de lidstaten zullen beslissen welke beperkingen met betrekking tot de volksgezondheid worden opgeheven voor de reizigers die het certificaat hebben. Eerder al voerde de Commissie een EU-brede infrastructuur in om apps zoals CoronaMelder in alle lidstaten te laten werken.
Met de implementatie van de COVID-19-paspoorten wil de Commissie het vrije verkeer binnen de EU herstellen - een grondrecht van Europese burgers dat de afgelopen 14 maanden ernstig werd beperkt. Het is ook bedoeld als stap om de gezamenlijke strijd tegen de pandemie en de gevolgen ervan nieuw leven in te blazen. De samenwerking tussen EU-landen heeft dramatisch te lijden gehad onder geschillen over het afleveren van vaccinaties en beleid inzake grenscontrole of quarantaine voor reizigers waarin specifieke belangen centraal staan.
Vooral in de eerste maanden van de pandemie hield het Schengen-gebied praktisch op te bestaan, omdat de bescherming van eigen burgers steeds belangrijker werd voor EU-regeringen. Verder loopt het economische herstel van de EU achter bij die van China en de VS, mede door gebrek aan coördinatie in de strijd tegen de pandemie. Het faciliteren van reizen moet getroffen sectoren helpen, zoals de toeristensector.
Drie versies Digitaal Groen Certificaat
Het Digitaal Groen Certificaat omvat drie soorten certificaten: een vaccinatiecertificaat, een testcertificaat (NAAT / RT-PCR-test of snelle antigene test) en certificaten voor personen die hersteld zijn na besmetting met COVID-19.
Certificaten worden uitgegeven in digitale of papieren vorm. Beiden hebben een QR-code met de nodige essentiële informatie en een digitale handtekening om hun authenticiteit te verifiëren. De EC zal een digitale gateway ontwikkelen en lidstaten ondersteunen bij het ontwikkelen van software waarmee autoriteiten alle handtekeningen op certificaten in de hele EU kunnen verifiëren. Een van de uitgangspunten is dat het systeem geen persoonsgegevens van certificaathouders verzamelt en verwerkt. Certificaten zullen gratis beschikbaar zijn en in de officiële taal of officiële talen van de uitgevende lidstaat en in het Engels.
Gelijkheid in bewegingsvrijheid
Alle personen - gevaccineerd én niet-gevaccineerd - kunnen het DGC gebruiken tijdens reizen binnen de EU. Om discriminatie van niet-gevaccineerde personen te voorkomen, stelt EC voor om niet alleen interoperabele vaccinatiecertificaten te creëren, maar ook certificaten van COVID-19-tests en certificaten voor personen die hersteld zijn van COVID-19. EU-landen moeten zo beperkingen op kunnen heffen die het nu praktisch onmogelijk maken om voor vakantie naar het buitenland te gaan, waaronder verplichte quarantaine.
Bij deze benadering wordt rekening gehouden met het verschillende tempo van vaccinaties tussen de EU-landen en de vrees dat de landen met hoge percentages COVID-19-vaccinaties of lage infectiegraden nog steeds zullen sluiten voor buitenstaanders uit angst voor daaropvolgende pandemische golven.
Beperkte set informatie
Certificaten bevatten een beperkte set informatie, zoals volledige naam, geboortedatum, uitgiftedatum, informatie over vaccinatie / test en de unieke identificatiecode van het certificaat. De gegevens worden alleen onderzocht om de authenticiteit en geldigheid van de certificaten te bevestigen en te verifiëren.
Het certificaat is geldig in alle EU-lidstaten en in IJsland, Liechtenstein, Noorwegen en Zwitserland. Het moet worden afgegeven aan EU-burgers en hun familieleden, ongeacht hun nationaliteit, en aan burgers van niet-EU-landen die in de EU wonen en bezoekers die toestemming hebben om naar andere lidstaten te reizen. Het COVID-19-paspoortsysteem is tijdelijk en wordt opgeschort zodra de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) het einde van de internationale noodsituatie op het gebied van COVID-19 aankondigt.
Alle uitgangspunten van de certificaten, samen met referentiedocumenten en de gebouwen van de digitale infrastructuur, worden grondig gekarakteriseerd in de verordening van het Europees Parlement en de Europese Raad. Dat betreft een kader voor de afgifte, verificatie en aanvaarding van interoperabele certificaten inzake vaccinatie, testen en herstel om het vrije verkeer tijdens de COVID-19-pandemie te vergemakkelijken.
Samen crisis te boven komen
Hoe de uitrol gaat, zal ook aantonen of EU-landen klaar zijn om de crisis gezamenlijk te boven te komen. Die taak lijkt niet gemakkelijk, aangezien alle landen momenteel bezig zijn met het bestrijden van de pandemie, waarvan de omvang medisch en politiek is. Het is nu een prioriteit om het maximale aantal burgers te vaccineren en een einde te maken aan beperkingen die de economie aantasten en de staatsschulden vergroten.
De Commissie zegt in te zien dat het een uitdaging kan zijn om de certificaten vóór de zomervakantie te implementeren. Het concept kan verouderd zijn voordat het wordt geïmplementeerd. In dit geval zullen reizen door de EU de komende maanden worden gekenmerkt door onzekerheid over quarantainevoorschriften. Om een tijdige implementatie van het certificaat te garanderen, moeten de EU-lidstaten het vertrouwenskader en technische normen, de interoperabiliteit van DGC en volledige naleving van de bescherming van persoonsgegevens gelijktijdig uitrollen.
